Çin, ABD savunma sanayisi için hayati önem taşıyan kritik minerallerin ihracatına getirdiği yasağı askıya alma kararı aldı. İki süper güç arasında yaşanan ticaret geriliminde önemli bir yumuşama olarak değerlendirilen bu adım, küresel tedarik zincirleri açısından da kritik öneme sahip.
Yasağın Askıya Alınma Detayları
Çin Ticaret Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, 3 Aralık 2024 tarihinde alınan ihracat yasağı kararı 27 Kasım 2026 tarihine kadar askıya alındı. Askıya alınan tedbirler kapsamında, savunma ve silah sistemlerinde yaygın olarak kullanılan galyum, germanyum ve antimon gibi kritik mineraller ile süper sert metallerin ABD'ye ihracatına "ilke olarak izin verilmeyeceği" belirtilmişti.
Özellikle askeri ve sivil ikili kullanıma sahip ürün ve materyallerin ABD savunma sanayisi üreticilerine ihracatının yasaklanmasını öngören bu tedbirler, şimdilik rafa kaldırılmış oldu. Ayrıca batarya ve yakıt hücreleri üretimi ile savunma ve uzay-havacılık sektörlerinde yaygın kullanılan grafit ihracatının kontrol altına alınacağı yönündeki düzenlemeler de askıya alınanlar arasında yer alıyor.
ABD'nin Çip Kısıtlamalarına Tepki
Pekin yönetiminin bu hamli, doğrudan ABD'nin Çin'e yönelik uyguladığı çip kısıtlamalarına bir yanıt olarak değerlendiriliyor. ABD Ticaret Bakanlığı'na bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), 2 Aralık 2024 tarihinde, 24 tür çip üretim donanımı ile yarı iletkenlerin geliştirilmesinde kullanılan 3 kategori yazılıma ihracat kısıtlaması getirdiğini açıklamıştı.
Kısıtlamalar kapsamında ayrıca yapay zeka sistemlerinde kullanılan Yüksek Bant Genişlikli Hafıza (HBM) çiplerinin Çin'e ihracatı yasaklanmıştı. Öte yandan Ticaret Bakanlığı'nın 140 Çin şirketini daha ihracat kontrolü uygulanan "Varlık Listesi"ne alması da gerilimi tırmandıran diğer bir faktör olmuştu.
Karşılıklı Yumuşama Süreci
İki ülke arasındaki gerilim, ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in, 30 Ekim'de Güney Kore'nin Busan şehrinde yaptığı görüşmede bir dönüm noktasına ulaştı. Taraflar, son aylarda gerilime neden olan kritik ekonomik ve ticari anlaşmazlıkların karşılıklı ötelenmesi konusunda görüş birliğine varmıştı.
Bu kapsamda ABD, 29 Eylül'de, "varlık listesi" olarak adlandırılan ve ihracat kontrolü uyguladığı yabancı şirketlerin yüzde 50'yi aşan pay sahibi olduğu ortaklıkları da kapsayan kuralın yürürlüğe girmesini bir yıl ertelemişti. Buna karşılık Çin de nadir toprak elementlerinin ihracatının kontrolüne ilişkin 9 Ekim'de aldığı tedbirlerin uygulanmasını bir yıl ertelemeyi kabul etmişti.
Pekin yönetimi, 7 Kasım'da, nadir toprak elementlerinin ihracatını kontrol amacıyla aldığı tedbirleri 10 Kasım'dan itibaren bir yıllığına erteleyeceğini duyurmuştu. Son gelişme, bu karşılıklı yumuşama sürecinin bir devamı olarak görülüyor.
