Çin Halk Cumhuriyeti, Japonya Başbakanı Takaiçi Sanae'nin Tayvan'a yönelik tartışmalı açıklamaları nedeniyle Tokyo yönetimine resmi protesto notası verdi. Diplomatik kriz, iki ülke arasındaki gerilimi yeniden tırmandırdı.
Diplomatik Çağrı ve Protesto
Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Sun Veydong, Japonya'nın Pekin Büyükelçisi Kenji Kanasugi'yi 14 Kasım 2025 tarihinde Dışişleri Bakanlığı'na çağırarak resmi protestoyu iletti. Görüşmede, Başbakan Takaiçi'nin geçen hafta Japon parlamentosu Diet'te yaptığı konuşmanın kabul edilemez olduğu vurgulandı.
Sun Veydong, Takaiçi'nin açıklamalarının Japonya'nın Tayvan Boğazı'na silahlı müdahale olasılığını ima ettiğini belirterek, Çin'in ciddi itirazlarına rağmen bu sözlerin geri alınmamasını eleştirdi.
Tarihsel Uyarı ve Tek Çin Vurgusu
Çinli diplomat, Takaiçi'nin Tayvan'a dair sözlerinin son derece yanlış ve tehlikeli olduğunu ifade etti. Bu tutumun uluslararası hukuku ihlal ettiğini ve savaş sonrası uluslararası düzeni tehdit ettiğini kaydeden Sun, açıklamaların tek Çin ilkesi'ne aykırı olduğunu vurguladı.
Tayvan'ın Çin'in kutsal toprağı olduğunu belirten Sun, "Tayvan'ın işleri, tamamıyla Çin'in iç işidir. Tayvan sorununun nasıl çözüleceği Çin halkının karar vereceği bir meseledir, bir dış gücün müdahalesine konu olamaz" dedi.
Sun ayrıca tarihsel bir gönderme yaparak, "Çin halkı, bundan 80 yıl önce, 14 yıl süren bir mücadelenin ardından Japon işgalcileri ülkesinden kovdu. Bugün, 80 yıl sonra, Çin'in yeniden birleşme davasına müdahale etme cüretini gösterenler de Çin'den ağır darbe yiyecek" ifadelerini kullandı.
Japon Başbakan'ın Tartışmalı Açıklamaları
Japonya Başbakanı Takaiçi Sanae, 7 Kasım'da Japon parlamentosu Diet'te düzenlenen oturumda yaptığı konuşmada, Tayvan Boğazı'na yönelik bir askeri müdahalenin Japonya için "varlığını tehdit eden durum" olarak görüleceğini ifade etmişti.
Japonya'nın 2015 tarihli Ulusal Güvenlik Yasası'na göre "varlığını tehdit eden durum" ifadesi, ülkenin müttefiklerine yönelik silahlı saldırıları ve Japonya'ya varoluşsal tehdit oluşturan durumları kapsıyor. Bu durumda Japonya, "öz savunma güçleri" olarak adlandırdığı silahlı kuvvetlerini görevlendirebiliyor.
Pekin yönetimi daha önce de Takaiçi'nin sözlerini protesto etmişti. Japon Başbakan, tepkiler üzerine Tayvan'a ilişkin sözlerinin varsayımsal olduğunu ve gelecekte bu tür yorumlardan kaçınacağını belirtmiş, ancak sözlerini geri almayı reddetmişti.
Tarihsel Arka Plan ve Güncel Gerilim
Tayvan, 1895'teki Birinci Çin-Japon Savaşı'nın ardından Japon İmparatorluğu'nun kontrolüne geçmişti. Tokyo'nun Ada'daki sömürge yönetimi, İkinci Dünya Savaşı sonunda teslim olduğu 1945'e kadar 50 yıl sürmüştü.
Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın ardından yaşanan iç savaşta galip gelen komünistler, 1 Ekim 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etmişti. İç savaşı kaybeden Kuomintang üyeleri ise Tayvan'a yerleşerek burada geçici hükümet kurmuştu.
Çin, "tek Çin" ilkesini vurgulayarak Tayvan'ın diplomatik ilişkiler kurmasına ve uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor. Son yıllarda Tayvan üzerindeki askeri baskıyı artıran Pekin yönetimi, Ada'nın ana kara ile yeniden birleşmesi için gerekirse güç kullanımını dışlamıyor.
Sun Veydong, Japonya'ya tarihsel suçları ve sorumluluklarıyla hesaplaşma, yanlışları üzerine düşünerek kötü sözlerini geri alma çağrısı yaparken, aksi halde bunun tüm sonuçlarına katlanmak zorunda kalacağı uyarısında bulundu.
