Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen etkili koruma çalışmaları, Türkiye'nin önemli kumsallarında nesli tehlike altındaki deniz kaplumbağaları için umut verici sonuçlar getirdi. 2025 yılı yuvalama döneminde toplam 106 bin 348 yavru kaplumbağa, güvenli bir şekilde Akdeniz'in mavi sularıyla buluştu. Bu başarı, Bakanlığa bağlı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü'nün titiz izleme ve koruma programlarının bir sonucu olarak kayıtlara geçti.
Beş Önemli Kumsalda Koruma ve İzleme Çalışmaları
Çalışmalar, Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇK) statüsündeki beş kritik kumsalda yoğunlaştı. Bu alanlar; Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek, Patara, Belek ve Göksu Deltası olarak sıralanıyor. Söz konusu bölgelerde, caretta caretta ve yeşil kaplumbağa (chelonia mydas) türleri için popülasyon izleme ve koruma faaliyetleri gerçekleştirildi.
Ekipler, deniz kaplumbağalarının yuvalarını hem yırtıcılara hem de insan faaliyetlerine karşı korumak için kum üstü ve kum altı kafesler kullandı. Ayrıca, yuva sıcaklığı ve nem oranları düzenli olarak takip edilerek yumurtaların sağlıklı gelişimi gözetlendi. Yumurtlamak için kumsala çıkan yetişkin kaplumbağalar da gözleme dayalı muayenelerden geçirildi.
Koruma önlemleri kapsamında, bölgeyi ziyaret eden misafirler deniz kaplumbağaları konusunda bilinçlendirildi. En önemli tedbirlerden biri ise, yuvalama ve yavru çıkış saatlerine özel olarak, kumsalların saat 20.00 ile 05.00 arasında kullanıma kapatılması oldu.
Kumsallara Göre Yavru Kaplumbağa Sayıları
2025 yılında korunan bölgelerde tespit edilen yavru kaplumbağa sayıları, her kumsalın farklı başarı hikayesini ortaya koyuyor:
- Göksu Deltası: 76 yuvadan 5 bin 624 yavru.
- Belek: 2 bin 26 yuvadan 15 bin yavru.
- Patara: 757 yuvadan 41 bin 484 yavru.
- Fethiye Kumsalları: 131 yuvadan 6 bin 328 yavru.
- Köyceğiz-Dalyan: 770 yuvadan 37 bin 912 yavru.
Bu sayılar, toplamda 106 bin 348 yavru kaplumbağanın denize ulaşmasını sağladı.
Koruma Çalışmalarının Yıllara Göre Başarı Grafiği
Bakanlık tarafından düzenli olarak yürütülen koruma çalışmalarının etkisi, son beş yılda denize ulaşan yavru sayılarında net bir şekilde görülüyor. Denize ulaşabilen yavru kaplumbağa sayıları şu şekilde gerçekleşti:
- 2020: 47 bin 503
- 2021: 132 bin 195
- 2022: 62 bin 131
- 2023: 106 bin 592
- 2024: 178 bin 66
Bu istikrarlı ve bazı yıllarda rekor seviyelere ulaşan sayılar, koruma programlarının sürdürülebilirliğinin önemini vurguluyor. Unutulmamalıdır ki, yumurtadan çıkan her deniz kaplumbağası, üremek ve yuva yapmak için hayata tutunduğu aynı kumsala geri dönüyor. Bu nedenle, her bir yavrunun güvenle denize ulaşması, türün geleceği için büyük önem taşıyor.
Çalışmalar, ulusal mevzuatın yanı sıra Türkiye'nin taraf olduğu Bern, Barselona ve Ramsar gibi uluslararası sözleşmeler doğrultusunda, "yaban hayatının korunması ve izlenmesi" amacıyla kararlılıkla sürdürülüyor.
