Birleşmiş Milletler'in yayımladığı yeni rapor, dünya genelinde afet erken uyarı sistemlerinde tarihi bir ilerleme kaydedildiğini ortaya koydu. Brezilya'nın Belem kentinde düzenlenen COP30 iklim zirvesi kapsamında açıklanan veriler, iklim krizine karşı mücadelede umut verici gelişmeler olduğunu gösteriyor.
Küresel Erken Uyarı Sistemlerinde Rekor Artış
Çoklu afet erken uyarı sistemlerine sahip ülke sayısı 119'a ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Bu rakam, son on yılda kaydedilen %113'lük muazzam bir büyümeyi temsil ediyor. Birleşmiş Milletler Afet Risk Azaltma Ofisi (UNDRR) ile Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından hazırlanan "Çoklu Afet Erken Uyarı Sistemlerinin Küresel Durumu 2025" raporu, dünyanın giderek artan iklim tehditlerine karşı hazırlık seviyesindeki bu önemli gelişmeyi belgeliyor.
Küresel ölçekte ülkelerin %60'ı artık çoklu afet erken uyarı sistemlerine sahip olsa da, bölgeler arasında dikkat çekici eşitsizlikler devam ediyor. En yüksek kapsama oranı %72 ile Asya-Pasifik bölgesinde görülürken, Amerika ve Karayipler'de bu oran %51'e, gelişmekte olan küçük ada devletlerinde ise %43'e kadar düşüyor.
Afrika'nın Büyük Sıçrayışı ve Bölgesel Farklar
Raporda dikkat çeken bir diğer nokta, küresel ortalama kapsamlılık puanında %45'lik bir iyileşme kaydedilmiş olması. Afrika kıtası, 2015'ten bu yana %72'lik olağanüstü bir artışla en büyük ilerlemeyi kaydeden bölge olarak öne çıkıyor. Ancak tüm bu gelişmelere rağmen Afrika, hala en düşük değere sahip bölge konumunda bulunuyor.
Erken uyarı sistemlerinin hayat kurtarıcı etkisi raporda açıkça ortaya konuyor. Verilere göre, afet kaynaklı ölüm oranları, kapsamlı çoklu afet erken uyarı sistemi yeteneklerine sahip ülkelerde, sınırlı yeteneklere sahip ülkelere göre yaklaşık altı kat daha düşük seviyelerde seyrediyor.
Yeni Tehditler ve Gelecek Öngörüleri
Rapor, iklim değişikliğinin yarattığı yeni tehlikelere de dikkat çekiyor. Aşırı sıcaklar, orman yangınları ve buzul gölü taşkınları gibi giderek şiddetlenen tehlikeler, mevcut birçok erken uyarı sisteminin başa çıkmakta yetersiz kaldığı yeni tehditler oluşturuyor.
UNDRR Başkanı Kamal Kishore, rapora ilişkin değerlendirmesinde, giderek büyüyen iklim krizine rağmen artan afet kayıplarının önlenebileceğini vurguladı. Kishore, "Bu eğilimleri tersine çevirmek için ülkeler, önümüzdeki 5 yılda Sendai Çerçevesi'ni tamamen uygulamayı hızlandırmalı. Bu da dayanıklılığa yönelik finansmanı önceliklendirmeyi gerektiriyor." ifadelerini kullandı.
WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo ise her afetin topluluklar, ekonomiler ve ekosistemler üzerinde kalıcı etkiler bıraktığına dikkat çekerek, "İzler, manşetler kaybolduktan çok sonra da devam ediyor. Önceden tahminler, erken uyarılar ve hızlı müdahale olmasaydı, can kaybı çok daha yüksek olurdu." değerlendirmesinde bulundu.
Rapor, küresel iklim mücadelesinde erken uyarı sistemlerinin kritik önemini bir kez daha ortaya koyarken, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki yatırım ihtiyacının aciliyetine işaret ediyor.
