Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin kültür ekonomisi ve kültürel istihdam verilerini açıkladı. Açıklanan rakamlar, ülkedeki kültür ve sanat sektörüne yönelik harcamalarda çarpıcı bir sıçrama yaşandığını ortaya koydu. 2024 yılında kültür harcamaları, bir önceki yıla göre %83,3 gibi olağanüstü bir oranda artış göstererek 408 milyar 339 milyon 432 bin liraya ulaştı. Bu rakam, kültür harcamalarının gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payının da %0,9 seviyesine çıkması anlamına geliyor.
Devlet ve Hane Halkı Harcamalarında Büyük Artış
Toplam kültür harcamalarının neredeyse yarısı, %49,1'lik pay ile genel devlet tarafından gerçekleştirildi. Devletin kültür alanındaki harcamaları 2023'e kıyasla %76,1 artarak 200 milyar 369 milyon 171 bin lira oldu. Bu harcamaların %67,8'i merkezi devlet bütçesinden karşılandı. Genel devlet kültür harcamaları içinde en büyük payı ise %17,7 ile kültürel miras alanı aldı.
Diğer yandan, hane halklarının kültüre ayırdığı bütçe de benzer şekilde yükselişe geçti. Hane halkı kültür harcamaları, 2024'te bir önceki yıla göre %91,5 artışla 203 milyar 807 milyon 948 bin liraya çıktı. Bu harcamaların dağılımına bakıldığında, bilgi işleme ekipmanlarının (bilgisayar, tablet vb.) %25'lik payla ilk sırada yer aldığı görülüyor. Bunu %24,3 ile kültürel hizmetler (tiyatro, sinema, konser vb.) ve %18,1 ile kitaplar takip etti.
Kültürel Sektörlerde Katma Değer ve İstihdam Artıyor
Kültürel sektörlerde faaliyet gösteren girişimlerin yarattığı katma değer de %73,9'luk önemli bir artışla 188 milyar 547 milyon 288 bin lira seviyesine ulaştı. Bu katma değerin %20,7'si kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması faaliyetlerinden, %13,1'i sinema filmi, video ve televizyon programları yapımcılığı ile ses kaydı ve müzik yayımlama faaliyetlerinden, %11,6'sı ise mimarlık faaliyeti gösteren girişimlerden geldi.
Kültürel istihdam ise 2024'te %6,5 artarak 957 bin kişiye yükseldi. Kültürel istihdamın toplam istihdam içindeki payı %2,9 olarak kaydedildi. Bu alanda çalışanların %52,2'sini erkekler, %47,8'ini kadınlar oluşturdu. Eğitim durumuna göre, kültürel istihdamdakilerin %45,4'ü yükseköğretim mezunu. Kültürel istihdamın %79,9'u doğrudan kültürel meslek alanlarında çalışırken, en fazla çalışanın olduğu alt sektör %32,6 ile el sanatları oldu.
Dış Ticaret ve Cinsiyet Dağılımı
Kültürel mal ihracatı 2024'te %8,1 artarak 9 milyar 876 milyon 466 bin dolar, ithalat ise %166'lık çok daha yüksek bir artışla 7 milyar 336 milyon 440 bin dolar olarak gerçekleşti. Hem ihracatta hem de ithalatta en fazla paya sahip alan el sanatları olarak belirlendi.
Kültürel istihdamda cinsiyet dağılımı meslek gruplarına göre farklılık gösteriyor. Kadın istihdam oranının en düşük olduğu alan %28,2 ile sanat, kültür ve mutfakla ilgili yardımcı profesyonel meslekler iken, en yüksek olduğu alan ise %77,7 ile diğer dil öğretmenleri oldu.
