Türk Dil Kurumu (TDK), 2023 yılı için belirlenen 'yılın kelimesi/kavramı'nı açıkladı. Kurumun internet sitesinden yapılan duyuruda, halktan gelen öneriler ve 23 kişilik uzman değerlendirme kurulunun belirlediği beş aday kelimenin halk oylamasına sunulduğu hatırlatıldı.
Hangi Kelimeler Adaydı?
Oylamaya değer görülen beş kelime ve kavram şunlardı: 'dijital vicdan', 'vicdani körlük', 'çorak', 'eylemsiz merhamet' ve 'tek tipleşme'. Bu kavramlar arasında yapılan oylama sonucunda ise 'dijital vicdan' 2023 yılının kelimesi/kavramı seçildi.
Dijital Vicdan Ne Demek?
Peki, günlük hayatımıza giren bu yeni kavram tam olarak ne anlama geliyor? Dijital vicdan, özellikle sosyal medya platformlarında sıkça karşılaştığımız bir davranış biçimini tanımlıyor.
Kavram, insanların gerçek hayatta sorumluluk almakta çekingen davrandıkları veya hiç dahil olmak istemedikleri sosyal konularda, yalnızca bir 'beğeni', 'paylaşım' veya kısa bir yorumla kendilerini rahatlatma eğilimini ifade ediyor. Bu davranış, bireysel duyarlılığı pasif hale getirerek, vicdanı basit bir 'tıklama' işlemine indirgiyor.
Sembolik Duyarlılık ve Etkileri
Dijital vicdan olgusu, merhamet ve insaf gibi derin insani duyguları, ekran başında yapılan sembolik eylemlerle sınırlandırıyor. Bir gönderiyi beğenen veya paylaşan birey, bu tek tıklamayla insani görevini yerine getirdiği hissine kapılabiliyor. Oysa bu durum, çoğu zaman gerçek bir katkı veya eylemle sonuçlanmıyor.
Uzmanlar, bu kavramın dilimizde yer almasını, çağımızda vicdanın dijital dünyada üstlendiği bu yeni ve genellikle yanıltıcı işlevi tanımlamak açısından gerekli görüyor. 'Dijital vicdan', teknoloji ve sosyal medyanın insan psikolojisi ve toplumsal davranışlar üzerindeki dönüştürücü etkisini anlamak için önemli bir anahtar kelime olarak öne çıkıyor.
TDK'nin bu seçimi, toplum olarak içinde bulunduğumuz dijital dönüşüm sürecini ve bu sürecin etik ve psikolojik boyutlarını dil üzerinden tartışmaya açmayı hedefliyor. Yılın kelimesi uygulaması, dilin canlı bir organizma olduğunu ve yaşadığımız değişimleri nasıl yansıttığını gösteren önemli bir örnek teşkil ediyor.
