Venedik'in o meşhur kanallarından yükselen ses bu sefer başkaydı. Bienal'in kalabalık koridorlarında dolaşırken, bir enstalasyon önünde aniden duraksayan insanlar... Hepsi de aynı şeyi düşünüyordu aslında: "Bu kadarı da fazla artık!"
Sanatçı Adam Broomberg'in öncülük ettiği proje, öyle sıradan bir sergiden çok daha fazlasıydı. Kendisiyle yaptığım kısa sohbette şunu vurguluyordu: "Amacımız, Filistin'deki insanların yalnız olmadığını hissettirmekti. Basit ama güçlü bir mesaj: Sizi görüyoruz, duyuyoruz."
Peki Nasıl Başladı Her Şey?
Aslında her şey, Broomberg'in bienal için hazırladığı enstalasyona ziyaretçilerin bıraktığı notlarla başlamış. İnsanlar, Filistin'deki durumla ilgili duygularını, düşüncelerini yazmaya başlayınca, bu küçük notlar kısa sürede devasa bir koleksiyona dönüşmüş. Öyle ki, proje Venedik'ten Toronto'ya kadar uzanmış.
Toronto'daki sergiyi gezenler arasında olan biri olarak söyleyebilirim ki - insanların yüz ifadeleri her şeyi anlatıyordu. Kimi gözleri dolu dolu, kimi öfkeden yumruklarını sıkarak okuyordu notları. İnsanın içini acıtan cinsten...
İşte O Notlardan Bazıları:
- "Dünya sahnesinde yaşanan bu trajediye artık son verilsin" - Maria, 68 yaşında bir emekli öğretmen
- "Sessiz kalmak suça ortak olmaktır" - Anonymous (imzasız bırakılmış)
- "Çocuklar ölmesin, anneler ağlamasın" - sadece "Bir Anne" yazmış
Broomberg'in dediği gibi, bu notlar sadece kağıt parçaları değil, aslında birer insanlık belgesi. Her biri, yaşananlara kayıtsız kalamayan insanların yüreklerinden kopup gelen çığlıklar adeta.
Projenin Toronto ayağında işler daha da ilginç bir hal almış. Yerel sanatçılar ve aktivistler, bu notları alıp kendi yorumlarını katmışlar. Ortaya çıkan eserler - vallahi billahi - insanı hem hüzünlendiriyor hem de umutlandırıyor.
Peki ya sonra? Broomberg, bu projenin diğer şehirlere de yayılmasını umduğunu söylüyor. Belki İstanbul'da, belki Berlin'de, belki de New York'ta... Kim bilir?
Şahsen düşünüyorum da - sanatın gücü gerçekten inanılmaz. Bazen bir tablo, bazen bir heykel, bazen de sadece bir kağıt parçası... Değişimin fitilini ateşleyebiliyor. Filistin'e gönderilen bu binlerce selam, belki de bir gün gerçek bir barışın habercisi olur. En azından ben öyle umuyorum.
Son söz? Sanat sustuğumuz yerde konuşur, görmezden geldiğimizde gösterir. Ve bazen - evet, bazen - değişimin ta kendisi olur.
