Kim derdi ki Akdeniz'in sıcak kumları, bir imparatorluğun sonunu getirecek bir savaşa sahne olacak? 1911'e gidelim... İtalya, gözünü Osmanlı'nın Kuzey Afrika'daki son toprağına dikmişti. Sebepler mi? Hem 'sömürge yarışında geri kalmama' telaşı hem de İtalyan kamuoyunu oyalama çabası.
Osmanlı ise tam anlamıyla çıkmazdaydı. Donanma yetersiz, Balkanlar kaynıyor, iç siyaset karışık... Trablusgarp'a denizden ulaşım İtalyan ablukası yüzünden imkansızdı. Peki ya sonra? Mısır İngiliz işgalindeyken, kara yolundan gitmek de mümkün değildi. Çaresizlik içinde kıvranan bir devlet düşünün.
İşgal ve Direniş: Çölün Ortasındaki Vatan Savunması
Ekim 1911'de İtalyan birlikleri Trablusgarp'a çıkarma yaptı. Resmen bir 'modern silahlar vs. çöl savaşçıları' hikayesiydi bu. Osmanlı, yerel halkı örgütleyerek gerilla savaşına başvurdu. Mustafa Kemal ve Enver Paşa gibi genç subaylar, tarih sahnesine ilk adımlarını işte bu çölde attılar.
İtalya, beklediği 'kolay zaferi' bir türlü alamıyordu. Denizden bombalıyorlardı evet, ama çölün derinliklerinde direniş bitmiyordu. Savaşın seyrini değiştiren olay ise 1912'de oldu. İtalyan donanması, çekinmeden Ege Denizi'ne girip On İki Adalar'ı işgal etti! Osmanlı için artık her şey daha karmaşıktı.
Uşi Antlaşması: Acı Bir Son ve Sürpriz Kayıplar
Ekim 1912'de imzalanan Uşi Antlaşması, Osmanlı için tam bir yıkımdı. Trablusgarp ve Bingazi İtalya'ya bırakılıyordu. Peki ya adalar? 'Geçici olarak' İtalyan yönetimine bırakıldılar - ki bu geçicilik maalesef kalıcı oldu. Tarih bize gösteriyor ki, savaş masalarında verilen tavizler asla geçici olmuyor.
Savaşın belki de en az konuşulan sonucu: Osmanlı, Kuzey Afrika'daki son toprağını kaybetmişti. Artık Afrika'da yoktu. Bu sadece bir toprak kaybı değil, aynı zamanda prestij kaybıydı. Balkan devletleri, Osmanlı'nın bu zayıflığını görünce hemen harekete geçtiler. Trablusgarp'ın hemen ardından Balkan Savaşları patlak verdi.
Tarihin Akışını Değiştiren Savaşın Mirası
Trablusgarp Savaşı sadece askeri bir çatışma değildi. Modern savaş teknolojisinin (uçakların ilk kez keşif ve bombalama amaçlı kullanılması) ile geleneksel gerilla taktiklerinin ilginç bir karışımıydı. Osmanlı subayları için bir eğitim alanı oldu - ki bu subaylar Kurtuluş Savaşı'nın kahramanları olacaklardı.
Sonuç olarak, bu savaş Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılma sürecindeki kritik dönüm noktalarından biriydi. İtalyan işgali, Balkan Savaşları'nın fitilini ateşledi ve I. Dünya Savaşı'na giden yolu hızlandırdı. Tarih kitapları bazen bu savaşı önemsiz gibi gösterebiliyor ama gerçek şu: Modern Ortadoğu ve Kuzey Afrika'nın siyasi haritasını şekillendiren olaylar zincirinin önemli bir halkasıydı.
