Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2025 yılının temmuz ayından başlayarak politika faizinde gerçekleştirdiği toplam 650 baz puanlık indirimlerin, bankacılık sistemindeki kredi ve mevduat faizlerine yansıma oranlarını ortaya koyan kapsamlı bir analiz yayımladı. Analiz, indirimlerin piyasaya etkisinin belirgin olduğunu gösteriyor.
Faiz İndirimlerinin Somut Yansımaları
TCMB uzmanlarının hazırladığı analize göre, 4 Temmuz – 5 Aralık 2025 döneminde, politika faizindeki 650 baz puanlık düşüşün etkileri net bir şekilde görüldü. Türk lirası mevduat faizleri ile ticari kredi faizleri ortalama 690 baz puan civarında gerilerken, tüketicilerin sıklıkla kullandığı ihtiyaç kredisi faizlerindeki düşüş 300 baz puan ile sınırlı kaldı.
Firmalar bazında ise farklılıklar dikkat çekti. Büyük ölçekli şirketlerin kredi maliyetleri yaklaşık 630 baz puan azalırken, KOBİ'ler bu süreçten daha fazla fayda sağlayarak maliyetlerinde 750 baz puanlık güçlü bir düşüş yaşadı. İhtiyaç kredisi faizlerindeki nispeten daha yavaş gerilemede, kredi büyümesine yönelik getirilen makroihtiyati düzenlemelerin etkili olduğu değerlendiriliyor.
Uzun Vadeli Faizlerde Belirleyici Faktörler
Analiz, kısa vadeli faiz oranlarının doğrudan politika faizi kararlarından etkilendiğini, ancak uzun vadeli faizlerin şekillenmesinde başka dinamiklerin de rol oynadığını vurguluyor. Enflasyon beklentileri ve risk primi gibi faktörler, uzun vadeli kredi maliyetlerini belirlemede öne çıkıyor.
İncelenen dönemde, 650 baz puanlık politika faizi indiriminin, vade gruplarına göre ticari kredi faizlerine farklı yansıdığı gözlemlendi. 0-12 ay vadeli kredilerde faizler 480 baz puan, 12-24 ay vadeli kredilerde 720 baz puan düşerken, 24 ay ve üzeri uzun vadeli kredilerdeki düşüş 400 baz puan oldu.
Uzun vadeli faizlerdeki bu gerilemenin, Temmuz ayı sonrasında ülke risk primindeki düşüş ve enflasyon beklentilerindeki iyileşme ile uyumlu bir seyir izlediği kaydedildi.
Kalıcılık İçin Kritik Koşullar
TCMB analizi, elde edilen bulguların üç temel sonuca işaret ettiğini belirtiyor. İlk olarak, Merkez Bankası'nın faiz indirimleri bankaların kredi ve mevduat fiyatlamalarına büyük oranda yansıyor. İkinci olarak, kısa vadeli faizlerde politika faizi belirleyici olurken, uzun vadeli faizlerde beklentiler ve risk algısı daha önemli hale geliyor.
Son ve en kritik nokta ise, uzun vadeli faizlerdeki düşüşün kalıcı olabilmesi için enflasyon beklentilerinin sabitlenmesi ve risk priminin kontrol altında tutulması gerektiği. Bu bağlamda, para politikasında sıkı duruşun sürdürülmesinin, faiz indirimlerinin ekonomiye etkisinin kalıcılığı açısından büyük önem taşıdığı vurgulanıyor.
Analiz, bankaların fonlama maliyetlerinin önemli bir göstergesi olan ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin (AOFM) son dönemde %38 seviyelerinde hareket ettiğini de ortaya koydu. Bankaların, Merkez Bankası'nın öngörülebilir kararlar aldığı dönemlerde, faiz indirimlerini beklentileri doğrultusunda daha erken fiyatlamaya başladıkları da tespit edilen diğer bir önemli detay oldu.
