Edebiyat dünyasının en prestijli ödülü bu yıl tam anlamıyla bir fırtına yarattı. Şilili yazar Alejandro Zambra'nın Nobel'i alması, sosyal medyadan akademik çevrelere kadar herkesi ikiye böldü adeta.
Kimileri için bu karar tam bir zaferdi - nihayet modern ve cesur bir yazarın takdir görmesi. Ama öbür tarafta, gelenekselcilerin kaşları iyice çatılmış durumda. "Bu kadar genç bir yazara verilir mi?" diye soruyorlar, seslerinde hiç gizlemeye çalışmadıkları bir huzursuzlukla.
Edebiyat Dünyasında Deprem Etkisi
Ödül açıklandığı anda sosyal medya adeta alev aldı. Zambra taraftarları sevinçten deliye dönerken, karşıtları "Nobel'in itibarını zedeliyorlar" diye haykırıyordu. Ortası yok gibi görünüyor - ya tamamen "evet" ya da kesinlikle "hayır".
İşin ilginci, Zambra'nın eserleri tam da bu tartışmaları besleyecek türden. Geleneksel anlatı yapılarını altüst eden, deneysel bir tarzı var. Kimine göre bu, edebiyatın geleceği; kimine göreyse sadece "moda"nın peşinden gitmek.
Eleştirmenler Ne Diyor?
Uzmanların görüşleri de en az sosyal medya kadar bölünmüş durumda. Bazı eleştirmenler bu kararı "Nobel komitesinin en ileri görüşlü hamlelerinden biri" diye nitelerken, diğerleri "Ödülün ciddiyetiyle bağdaşmıyor" diye diretiyor.
Aslında mesele sadece Zambra'nın yaşı ya da tarzı değil. Nobel komitesinin son yıllardaki tercihlerinin genel bir yönelim mi yoksa istisnai bir karar mı olduğu da merak konusu. Edebiyat dünyası, bu ödülün gelecekteki seçimler için bir emsal oluşturup oluşturmayacağını tartışıyor.
Şili'de ise durum daha da karmaşık. Zambra hem coşkuyla karşılanıyor hem de ülkesindeki bazı edebiyat çevrelerinden eleştiri yağmuruna tutuluyor. Yerel basının bir kısmı "gurur kaynağı" manşetleri atarken, diğerleri "Nobel artık neyi ödüllendiriyor?" sorusunu sormaktan çekinmiyor.
Bu tartışmalar aslında edebiyatın doğasına dair çok daha derin soruları gündeme getiriyor: Edebiyat statik mi kalmalı yoksa sürekli evrim mi geçirmeli? Nobel gibi geleneksel ödüller modern ifade biçimlerine kapılarını açmalı mı?
Kısacası, Zambra'nın Nobel'i sadece bir ödül dağıtımı değil, edebiyat dünyasında çok daha büyük bir kimlik krizinin tetikleyicisi oldu. Ve görünen o ki, bu tartışmalar ödül töreni geçse de uzun süre devam edecek.
