Sosyal Güvenlik Sisteminde Kritik Tablo: 21 İlde Emekliler Çalışan Sayısını Aştı
Türkiye'nin sosyal güvenlik sisteminde dikkat çekici bir tablo ortaya çıktı. 21 ilde emekli, dul ve yetim aylığı alanların sayısı, o illerdeki aktif çalışan sayısını geçmiş durumda. Bu durum, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği açısından önemli bir gösterge olan aktif/pasif oranında alarm veriyor.
Aktif/Pasif Oranında Endişe Verici Rakamlar
2024 yılı sonu itibarıyla Türkiye genelinde 25 milyon 625 bin 750 aktif sigortalıya karşılık 16 milyon 677 bin 617 emekli, dul ve yetim aylığı alan kişi bulunuyor. Bu rakamlara göre hesaplanan aktif/pasif oranı 2024'te 1,61, ağustos ayında ise 1,60 seviyesinde gerçekleşti.
Ancak çırak, stajyer ve kursiyerler hariç tutulduğunda tablo daha da netleşiyor. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nın bu kapsamdaki hesaplamalarına göre, aktif/pasif oranı 1,49'a kadar düşüyor. Zorunlu sigortalı sayısı 23 milyon 202 bin 708 olarak belirlenmiş durumda.
Hangi İllerde Durum Kritik?
SGK verilerine göre, 21 ilde emekli sayısı çalışanları geride bıraktı. Bu iller şunlardan oluşuyor:
- Amasya
- Artvin
- Aydın
- Balıkesir
- Burdur
- Çanakkale
- Çorum
- Edirne
- Giresun
- Kırklareli
- Kırşehir
- Kütahya
- Ordu
- Rize
- Sinop
- Tokat
- Trabzon
- Yozgat
- Zonguldak
- Bartın
- Karabük
Sinop'ta durum en kritik seviyede. Bu ilde 65 bin 514 emekli, dul ve yetime karşılık sadece 48 bin 42 zorunlu sigortalı aktif çalışan bulunuyor. Başka bir ifadeyle Sinop'ta 100 emekliye karşılık sadece 73 aktif çalışan düşüyor.
Sekiz İlde Çalışan Sayısı Emeklilerden En Fazla Yüzde 10 Fazla
Araştırmanın ortaya koyduğu bir diğer çarpıcı sonuç ise sekiz ildeki durum. Denizli, Gümüşhane, İzmir, Kastamonu, Samsun, Sivas, Uşak ve Kırıkkale illerinde zorunlu sigortalı aktif çalışan sayısı, emekli sayısından en fazla yüzde 10 daha fazla.
Örneğin Samsun'da 318 bin 433 emekliye karşılık 325 bin 69 çalışan bulunuyor. Uşak'ta ise 99 bin 257 emekliye karşılık 101 bin 275 aktif çalışan yer alıyor. Türkiye'nin en büyük üçüncü ili İzmir'de ise 100 emekliye karşılık 110 aktif çalışan düşüyor.
Büyük Şehirlerde Oran Daha İyi
Türkiye'nin en kalabalık ili İstanbul'da aktif/pasif oranı 1,64 seviyesinde. İstanbul'da 5 milyon 558,6 bin zorunlu sigortalı aktif çalışana karşılık 3 milyon 392,5 bin emekli yaşıyor.
Ankara'da ise 1 milyon 900,5 bin aktif çalışana karşılık 1 milyon 300,7 bin emekli bulunuyor. Bu ilde aktif/pasif oranı 1,46'ya ulaşıyor. Büyük illerde çalışan sayısının emeklilere oranının yüksek olmasında, emekli olanların bir kısmının memleketlerine veya sahil kasabalarına taşınmasının da etkisi bulunuyor.
Avrupa Ülkeleriyle Karşılaştırma
Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği açısından aktif/pasif oranının yüksek olması tercih ediliyor. Ancak Avrupa ülkelerine bakıldığında, orada da genel olarak aktif/pasif oranı düşük seviyelerde seyrediyor.
Aktif/pasif oranı Avrupa'da en düşük Hırvatistan'da bulunuyor. Bu ülkede oran 1,30 düzeyinde. Hırvatistan'ı Fransa (1,32), Letonya (1,36), Estonya (1,38), Litvanya (1,38), Romanya (1,41), Bulgaristan (1,44) ve Polonya (1,44) izliyor.
Avrupa'da aktif/pasif oranının en yüksek olduğu İzlanda ve Malta'da oran 2,45'e çıkarken, bu ülkeleri izleyen Lüksemburg'da 2,23, İrlanda'da 2,29, Hollanda'da ise 2,19 seviyesinde yer alıyor.
Bu veriler, Türkiye'nin sosyal güvenlik sistemindeki mevcut durumunun, bazı Avrupa ülkelerine kıyasla daha iyi konumda olduğunu, ancak özellikle belirli illerdeki dengesiz dağılımın endişe verici boyutlara ulaştığını gözler önüne seriyor.
