İran'da ulusal para birimi riyalin tarihi seviyelerde değer kaybetmesi, başkent Tahran'da geniş çaplı protesto dalgasını beraberinde getirdi. Ekonomik krizin derinleştiği bir dönemde, Merkez Bankası Başkanı Muhammed Reza Farzin'in istifa ettiği yönündeki haberler ise ülkedeki belirsizlik ortamını daha da alevlendirdi.
İstifa İddiaları ve Çelişkili Açıklamalar
Bazı İranlı medya kuruluşları, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın ofisine dayandırdıkları haberlerde, Merkez Bankası Başkanı Muhammed Reza Farzin'in görevinden istifasını sunduğunu öne sürdü. Ancak bu iddialar, Merkez Bankası'ndan gelen resmi bir açıklamayla kısa sürede yalanlandı. Banka, Farzin'in görevinde herhangi bir değişiklik olmadığını duyurarak çelişkili bir mesaj ortamı yarattı.
Bu karmaşık durum, Tahran'da esnafın ve vatandaşların katıldığı protestoların ikinci gününe denk geldi. Çelişkili haberler, ekonomik gerginliğin üzerine siyasi bir belirsizlik tabakası ekledi.
Başkentte İş Yerleri Kapandı, Sokaklara İnildi
Görgü tanıklarının aktardıkları ve sosyal medyaya yansıyan görüntülere göre, Tahran'da yüzlerce iş yeri protesto amacıyla kepenklerini kapattı. Kent merkezinde toplanan kalabalıklar, riyalin hızla değer kaybetmesine tepki gösterdi. Göstericiler, fiyat istikrarının sağlanması ve alım gücünü eriten kur krizine karşı acil önlem alınması çağrısında bulundu.
Protestocular arasında hükümet ve rejim karşıtı sloganlar atan gruplar da yer aldı. Uzmanlar, 2022-2023'teki geniş çaplı toplumsal hareketlerden sonra, bu gösterilerin ekonomik nedenlerle patlak vermesi nedeniyle yeni bir kırılma noktası olabileceğini değerlendiriyor.
Riyal Tarihi Dip Seviyelerde
Protestoların arkasındaki temel neden, İran riyalinin yaşadığı rekor değer kaybı. Resmi olmayan piyasalarda dolar karşısında tarihi dip seviyelere gerileyen riyal, yaklaşık 1 milyon 400 bin, euro karşısında ise 1 milyon 700 bin seviyelerinde işlem görüyor.
Uzmanlar, bu sert düşüşün enflasyonu daha da körüklediğini ve temel tüketim maddelerinin fiyatlarının günlük bazda arttığını vurguluyor. Belirsizlik ortamı, özellikle gıda ve temel ihtiyaç ürünlerinde fiyat belirlemeyi neredeyse imkansız hale getirmiş durumda. Bu durum, bazı esnafın satışlarını geçici olarak durdurmasına yol açtı.
İran ekonomisi, uzun süredir Batı yaptırımlarının baskısı altında. Nükleer program nedeniyle yeniden devreye giren uluslararası yaptırımlar ve ABD ile müzakerelerdeki tıkanıklık, sorunları derinleştiriyor. Ayrıca, yıl başında İsrail ile yaşanan çatışmaların da kamu maliyesi üzerindeki yükü artırdığı belirtiliyor.
Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'dan Diyalog Çağrısı
Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, yaşanan gelişmeler karşısında protestocularla diyalog kurulması talimatı verdiğini açıkladı. Ekonomik sorunların halkın temel kaygısı haline geldiğini kabul eden Pezeşkiyan, İçişleri Bakanı'na göstericilerin temsilcileriyle görüşülmesi emrini verdi.
Pezeşkiyan, hükümetin talepleri dinleyeceğini ve çözüm için adım atacağını, bankacılık sisteminin düzeltilmesi ile satın alma gücünün korunmasının öncelikleri arasında olduğunu ifade etti. Ancak Cumhurbaşkanı, geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklamada, "Maaşları artırmamızı istiyorlar; parayı nereden bulacağımı biri bana söylesin. İran’da maalesef durumlar çok vahim." diyerek içinde bulunulan zorlu ekonomik tabloyu gözler önüne serdi.
