Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin çarpıcı atık verilerini kamuoyu ile paylaştı. Rakamlar, ülke genelinde atık yönetiminin kritik önem taşıdığını bir kez daha gözler önüne serdi.
Sektörlere Göre Atık Dağılımı
Geçen yıl imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri (OSB) ve hane halklarında toplam 120 milyon ton atık meydana geldi. Bu muazzam miktarın 42,2 milyon tonluk kısmı ise tehlikeli atık sınıfına girdi. İmalat sanayinde toplanan toplam 24,4 milyon ton atığın 4,2 milyon tonu tehlikeli özellikteydi.
Bu atıkların akıbeti incelendiğinde, yüzde 70,1'lik kısmının satıldığı veya lisanslı atık işleme tesislerine gönderildiği görüldü. Tesis bünyesinde geri kazanım oranı yüzde 12,1 seviyesinde kalırken, atıkların yüzde 10,8'i düzenli depolama tesislerine yönlendirildi.
Maden ve Enerji Sektöründen Çarpıcı Rakamlar
Maden işletmelerinde, dekapaj malzemesi ve pasa hariç tutulduğunda dahi 40,5 milyon ton atık oluştu. Dekapaj malzemesi ve pasa dahil edildiğinde ise ortaya çıkan toplam atık miktarı 1 milyar 61 milyon tonu buldu. Bu atığın neredeyse tamamına yakını (yüzde 99,99) mineral atıklardan oluştu.
Termik santrallerde ise 10,4 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 26,5 milyon ton atık meydana geldi. Oluşan tehlikesiz atığın yüzde 84,6'sını kül ve cüruflar oluşturdu. Atığın yüzde 86,9'u kül dağı ve kül barajında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildi.
Belediyeler ve Atık İşleme Tesislerinde Son Durum
OSB müdürlüklerinin faaliyetleri sonucu 196 bin tonu tehlikeli olmak üzere 397 bin ton atık ortaya çıktı. Bu atığın yüzde 95,5'i atık işleme tesislerine gönderildi.
Toplam 1401 belediyenin 1392'sinde atık hizmeti verildiği tespit edildi. Belediyelerde toplanan 32,3 milyon ton atığın yüzde 88,9'u atık işleme tesislerine, yüzde 10,9'u ise belediye çöplüklerine gönderildi. Belediyelerde toplanan kişi başı günlük ortalama atık miktarı 1,09 kilogram olarak hesaplandı.
Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde ise toplam 195 milyon ton atık işlendi. Bu atığın 139 milyon tonu bertaraf edilirken, 56 milyon tonu geri kazanıldı. Düzenli depolama tesislerinde 138 milyon ton, yakma tesislerinde ise 448 bin ton atığın bertarafı sağlandı.
Geri kazanım faaliyetleri kapsamında, beraber yakma tesislerinde 4,7 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı gerçekleştirildi. Kompost tesislerinde 124 bin ton, diğer tesislerde ise metal, plastik, kağıt, mineral gibi toplam 51,5 milyon ton atık geri kazanıldı.
