Cezayir Parlamentosu, tarihi bir adım atarak Fransa'nın 1830-1962 yılları arasında ülkede gerçekleştirdiği sömürge dönemi eylemlerini suç sayan yasa tasarısını onayladı. Meclis Başkanı İbrahim Bugali'nin başkanlık ettiği ve halka açık olarak yapılan oturumda, yasa oy birliğiyle kabul edildi.
Tarihi Oylama ve Meclisteki Tepkiler
Oylamanın ardından milletvekilleri, Cezayir bayraklarını sallayarak "Huzur içinde yat şehit, mücadeleye devam" sloganları attı. Bu kararla birlikte, 130 yılı aşkın Fransız sömürgeciliği ilk kez halka açık bir parlamenter oturumda resmen suç olarak tanınmış oldu. Meclis Başkanı Bugali, oylama öncesi yaptığı açıklamada, yasanın kapsamını detaylandırdı.
Yasanın Kapsamı ve Fransa'dan Talepler
Kabul edilen yasa tasarısı şu ana başlıkları içeriyor:
- Fransa'nın işlediği sömürge suçlarının resmen sayılması ve kabul edilmesi.
- Fransa devletinin bu dönemden doğan sorumluluğunun belirlenmesi.
- Fransa'dan resmi bir tanıma, özür ve tazminat mekanizmalarının oluşturulmasının talep edilmesi.
- Sömürgeciliği övme veya propagandasını yapmayı cezai yaptırıma bağlayan hükümler.
Yasa metninde, Fransız sömürge yönetimine atfedilen 30'dan fazla suç sıralanıyor. Bu suçlar arasında en dikkat çekenler şunlar:
- Sahra bölgesinde gerçekleştirilen nükleer denemelerin yol açtığı çevresel ve insani tahribat.
- Sivillere yönelik katliamlar.
- Uluslararası yasaklı silahların kullanılması.
- Geniş çaplı mayın döşenmesi.
Gerginlikler ve Tarihsel Arka Plan
Cezayir-Fransa ilişkileri, son aylarda Paris'in Batı Sahra meselesinde Fas'ın özerklik planını desteklemesiyle gerilmiş durumda. Cezayir ise, bölge halkının self-determinasyon hakkını savunan ve Fas'ın planını reddeden Polisario Cephesi'ni destekliyor. Bu diplomatik anlaşmazlık, tarihsel hesabın gündeme gelmesinde etkili oldu.
Cezayir, Fransa'nın 1830'larda başlayan işgaline karşı 1 Kasım 1954'te bağımsızlık mücadelesini başlattı. Yaklaşık 1.5 milyon kişinin hayatını kaybettiği savaşın ardından 1962'de bağımsızlığını kazandı. İnsan hakları örgütleri ve tarihçiler, sömürge döneminde katliamlar yapıldığını ve yüz binlerce kişinin zorunlu göçe tabi tutulduğunu belirtiyor. Cezayir İnsan Hakları Savunma Birliği'ne göre, bu dönemde yaklaşık 10 milyon kişi hayatını kaybetti.
Fransa, Afrika'daki sömürgeci tarihinin en kanlı örneklerinden biri olan Cezayir'deki suçlarını resmen tanımıyor. Cezayir'de ise her yıl 18 Şubat, Ulusal Şehit Günü olarak Fransa sömürgesine karşı verilen mücadelede hayatını kaybedenlerin anısına kutlanıyor. Bugün alınan karar, bu tarihsel hesaplaşma sürecinde yeni ve resmi bir sayfa açıyor.
