Tam da unutulmaya yüz tutmuşken, MİT'in tozlu raflarından çıkan bir belge, Türk istihbarat tarihinin belki de en renkli karakterini yeniden gündeme taşıdı. Ah, İngiliz Kemal... Filmleri çekilen, romanları yazılan o efsanevi isim.
Şimdi ortaya çıkan o rapor ise -inanması güç- tam da dönemin koşullarında kaleme alınmış. İşin ilginci, belgedeki ifadeler o kadar sıradışı ki, insan "Acaba gerçekten oldu mu bunlar?" diye düşünmeden edemiyor.
Tarihin Gölgede Kalmış Kahramanı
Ahmet Esat Tomruk, nam-ı diğer İngiliz Kemal... Kendisi sadece bir istihbaratçı değil, adeta bir karakter abidesiydi. Öyle ki, İngiliz subayı kılığında düşman hatlarında dolaşmakla kalmamış, bir keresinde -söylenene göre- İngiliz komutanının karşısına çıkıp onunla birlikte rakı bile içmişti. Cesaret mi delilik mi, karar vermek zor.
Yeni açığa çıkan belgeye göre, o dönemde kendisi hakkında hazırlanan raporda şu ifadeler yer alıyor: "Gayrinizami harp usullerinde fevkalade maharet sahibi... Düşman muhitinde rahatlıkla hareket edebiliyor." Aslında bu, o dönem için sıradan bir istihbarat notundan çok daha fazlası.
Belgedeki Çarpıcı Detaylar
- İngiliz askeri üniformasıyla düşman hatlarında serbestçe dolaşabilmesi
- Yabancı dil becerilerinin olağanüstü düzeyde olması
- Düşman subaylarıyla kurduğu sosyal ilişkiler ağı
- Topladığı bilgilerin cephedeki durumu doğrudan etkilemesi
Aslında düşününce, günümüzün ajan filmlerini aratmayacak türden maceralar yaşamış bu adam. Fakat o bir Hollywood karakteri değil, bu toprakların gerçek bir kahramanıydı.
Tarihi Bir Miras
Bu belgenin ortaya çıkışı sadece tarih meraklılarını değil, aslında hepimizi ilgilendiriyor. Çünkü İngiliz Kemal'in hikayesi, sıradan bir vatandaşın olağanüstü koşullarda neler başarabileceğinin canlı kanıtı.
Belki de en çarpıcı olanı, resmi kayıtlara geçen bu raporların, Kurtuluş Savaşı'nın sadece cephede değil, istihbarat cephesinde de nasıl kazanıldığını gözler önüne sermesi. Düşmanın içine sızmak, onların dilinden konuşmak, kültürünü anlamak... Tüm bunlar o dönem için inanılmaz derecede riskli operasyonlardı.
Sonuçta, MİT arşivlerinden sızan bu belge bize şunu hatırlatıyor: Tarih kitaplarında okuduklarımız, aslında yaşanmış gerçeklerin sadece küçük bir kısmı. İngiliz Kemal gibi isimler ise, ülkenin kaderini değiştiren ama pek konuşulmayan kahramanlar olarak hafızalarımızda yer ediyor.
