Dünya finans çevrelerini sarsan bir gelişme yaşandı. Norveç, adeta bir deprem etkisi yaratan bir kararla, İsrail'e yönelik ekonomik ilişkilerinde radikal bir dönüşüm gerçekleştirdi. Olayın merkezinde, dünyaca ünlü iş makinesi devi Caterpillar ve İsrail'in en güçlü 5 bankası var.
Norveç Merkez Bankası'nın yönetimindeki devasa Norges Bank Yatırım Fonu (NBIM), etik kurallarını hiçe sayan şirketlerle yollarını ayırmak konusunda oldukça katı bir üne sahiptir zaten. Fakat bu seferki, bildiğiniz sıradan bir yatırım çekilmesi değil. Daha ziyade, uluslararası hukuka ve insani değerlere yapılan saygı duruşu gibi bir şey oldu.
Peki Neden Caterpillar?
Aslında her şey, İsrail ordusunun Filistin topraklarında, özellikle de Gazze'de, bu şirketin iş makinelerini kullanmasıyla başladı. Evet, doğru duydunuz. Caterpillar buldozerleri, insan hakları gruplarının iddialarına göre, Filistinlilere ait evlerin yıkımında kullanılıyordu. Norveçli yetkililer, "Bu durum, fonumuzun etik kurallarına aykırıdır" açıklamasını yapmakta gecikmedi. Yani, bir anlamda 'silahlanmaya hizmet eden' bir şirkete para akıtmak istemediler.
Karar sadece Caterpillar ile sınırlı kalmadı üstelik. İsrail'in en büyük beş bankası olan Bank Hapoalim, Bank Leumi, First International Bank, Israel Discount Bank ve Mizrahi Tefahot Bank da listede yer aldı. Norveç, bu bankaların İsrail yerleşim birimlerinin finanse edilmesindeki rolünü gerekçe gösterdi. Yaklaşık 70 milyon dolarlık bir yatırım portföyünü boşaltmak hiç de azımsanacak bir hamle değil, değil mi?
Sonuçlar ve Tepkiler
Uluslararası toplumdan bu karara dair tepkiler ise katlanarak artıyor. Kimileri Norveç'i 'etik duruşundan' dolayı kutlarken, kimileri de bunun İsrail ekonomisi üzerinde ne kadar etkili olacağını sorguluyor. Şahsen, Norveç'in bu kadar net ve sert bir adım atması, diğer ülkelere de ilham olur mu bilinmez ama kesinlikle sembolik anlamda oldukça ağır bir yük taşıyor.
Kısacası, Norveç sadece bir yatırım fonu kararı almadı; aynı zamanda küresel diplomasi ve etik yatırım konusunda da güçlü bir mesaj verdi. Dünya, bu tür hamlelerin ardından neler olacağını merakla izliyor. Bakalım, diğer ülkeler de benzer adımlar atacak mı?
