Uluslararası diplomasi arenasını sarsan o olayın üzerinden aylar geçti ama heyecanı hâlâ taze. Raman Protaseviç ismi - bir zamanların muhalif sesinin - şimdilerde çok daha farklı bir hikayeyle gündemde. İnanması güç ama kendi ağzından dökülenler her şeyi değiştirdi.
Sabah gazetesine konuşan Protaseviç, o meşum uçak inişinin perde arkasını ilk kez bu kadar net anlattı. "Evet, Belarus istihbaratı için çalıştım" cümlesi odada adeta çınladı. Peki nasıl olmuştu da bir muhalif, devletin en hassas kurumlarından biriyle işbirliği yapmıştı? İşte cevabı:
Zorlu Geçiş Süreci
Protaseviç'in anlattıklarına göre her şey 2020'deki protestolar sonrası başlamış. O kaotik günlerde - kimine göre baskı, kimine göre hayatta kalma mücadelesi - farklı bir yol seçmiş. "İstihbarat servisiyle temasa geçtim" diyor, sesinde hafif bir titremeyle. "Polonya'ya kaçmam için bana yardım ettiler."
Burada durup düşünmek gerekiyor: Bir devlet, kendi muhalifini nasıl olur da yurtdışına kaçırmaya yardım eder? İşin iç yüzü daha karmaşık elbette. Protaseviç, bu "yardımın" karşılıksız olmadığını itiraf ediyor. "Onlara bilgi sağladım" cümlesi, her şeyi özetliyor aslında.
Uçak Krizi: Gerçek Neydi?
O meşhur 2021 yılındaki uçak inişi... Uluslararası havacılık kurallarını hiçe sayan bir müdahale. Protaseviç'in uçağı neden durdurulmuştu? Resmi açıklama bombalı saldırı şüphesiydi ama gerçek bambaşkaydı.
Protaseviç şimdi diyor ki: "Beni tutuklamak için bahane arıyorlardı." Peki neden? Çünkü artık "kullanışlı" değildi. İstihbarat ilişkisi bitmiş, tehlikeli bir tanık haline gelmişti. Uçak operasyonu da bu yüzden düzenlendi - sessizliği sağlamak için.
İtirafın Ardındaki Gerçek
Şimdi en can alıcı soru: Neden şimdi itiraf ediyor? Protaseviç, Belarus yetkilileriyle "anlaşmaya" vardığını söylüyor. Tahliye edilmesi ve sürgüne gitmesi karşılığında - evet, tahmin ettiniz - sessiz kalması.
Ama işler planlandığı gibi gitmemiş. Belki pişmanlık, belki baskı, belki de insanın içini kemiren o ağır sır artık dayanılmaz hale gelmiş. "Artık gerçekleri konuşma zamanı" demiş Protaseviç. Ve dünya, bir zamanların muhalifinin aslında ne olduğunu öğrenmiş.
Bu hikaye bize ne anlatıyor? Siyasetin kirli dünyasında hiçbir şey göründüğü gibi değil. Bir kahraman bir anda hain, bir hain ise mağdur olabiliyor. Protaseviç'in itirafları, uluslararası ilişkilerdeki gri bölgeleri bir kez daha gözler önüne serdi.
Peki ya şimdi? Protaseviç hayatının geri kalanını bu sırlarla mı yaşayacak? Belarus rejimi bu açıklamalara nasıl tepki verecek? Bu soruların cevabını zaman gösterecek ama bir gerçek var: Diplomasi tarihinin bu karanlık sayfası artık tamamen kapanmayacak.
