Anayasa Mahkemesi (AYM), ceza davalarında hızlı ve alternatif bir çözüm yolu olan seri muhakeme usulüne ilişkin önemli bir düzenlemeyi iptal etti. İptal edilen kural, şüpheliye ulaşılamaması halinde bu usulün uygulanamayacağını belirten ve 'ya da başka bir nedenle' ifadesini içeren bölümdü. Karar, 3 Aralık 2025 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak hukuk kamuoyuna duyuruldu.
Yalova Mahkemesinden Gelen İptal Talebi
İptal süreci, Yalova 7. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından başlatıldı. Mahkeme, yargılamasını sürdürdüğü bir dava kapsamında, 7188 sayılı Kanun'la değiştirilen 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 250. maddesinin 13. fıkrasının bir bölümünün anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle AYM'ye başvurdu.
Başvuruda, söz konusu fıkrada yer alan 'Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması halinde seri muhakeme usulü uygulanmaz' hükmüne dikkat çekildi. 'Ya da başka bir nedenle' ifadesinin belirsiz olduğu ve bu belirsizliğin şüphelilerin seri muhakeme yoluyla sağlanan ceza indirimi hakkından mahrum kalmasına yol açabileceği ileri sürüldü.
Anayasa Mahkemesinin Kararı ve Gerekçeleri
AYM, yaptığı inceleme sonucunda başvuruyu haklı buldu. Mahkeme, CMK'nın 250. maddesinin 13. fıkrasındaki 'ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması' ifadesini içeren kısmın iptaline karar verdi. İptal hükmünün 9 ay sonra yürürlüğe girmesi de kararlaştırıldı. Bu süre, yasama organına gerekli düzenlemeyi yapması için zaman tanımayı amaçlıyor.
Karar gerekçesinde, seri muhakeme usulünün şüphelinin iradesini ön planda tutan ve cezada yarı oranına varan indirim sağlayan bir düzenleme olduğu vurgulandı. AYM, mevcut düzenlemede, şüpheliye ulaşmak için cumhuriyet başsavcılığına belirli bir yöntem dayatılmadığını, telefon, e-posta gibi her türlü vasıtanın kullanılabileceğini ancak bunun bir zorunluluk olmadığını hatırlattı.
Mahkeme, asıl sorunun 'şüpheliye ulaşılamaması' halinin denetime açık ve objektif kriterlere bağlı olmamasından kaynaklandığına işaret etti. Bu belirsizlik nedeniyle, şüphelinin kontrolü dışındaki sebeplerle kendisine ulaşılamaması durumunda, ciddi bir ceza indirimi imkanından yararlanamayacağı tespitinde bulundu.
Hak İhlali ve Dengeleyici Mekanizma Eksikliği
AYM kararında, düzenlemenin şüpheliye yeterli güvence sağlamadığını ve adil yargılanma hakkını ihlal ettiğini belirtti. Gerekçede şu ifadelere yer verildi: 'Kural uyarınca seri muhakeme usulünün uygulanamaması sebebiyle ortaya çıkan dezavantajlı duruma karşı kanunda dengeleyici mekanizmalar öngörülmemiştir. Bu yönüyle kural, şüpheliye katlanamayacağı bir külfet yüklemektedir.'
Sonuç olarak, Anayasa Mahkemesi, belirsiz ifade içeren kuralın Anayasa'ya aykırı olduğuna hükmederek iptalini onadı. Bu kararla, ceza yargılamasında alternatif çözüm mekanizmalarının uygulanmasında hukuki güvenlik ilkesinin ve şüphelinin haklarının korunması gerekliliği bir kez daha vurgulanmış oldu.
