Anayasa Mahkemesi (AYM), trafikte usulsüz çakar lamba kullanımına ilişkin önemli bir karara imza attı. Yüksek Mahkeme, sürücünün aynı zamanda araç sahibi olmaması durumunda, aracın tescil plakasına da aynı miktarda ceza kesilmesini öngören kuralı Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti. Karar, 23 Aralık 2025 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Tokat'tan Gelen İptal Talebi
Kararın arka planında, Tokat 2. Sulh Ceza Hakimliği'nin başvurusu yer alıyor. Hakimlik, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 26. maddesinde yer alan "Sürücü, aynı zamanda araç sahibi değilse, ayrıca tescil plakasına da aynı miktar için ceza tutanağı düzenlenir" hükmünün iptalini talep etti. Başvuruda, bu kuralın araç sahibinin kusuru araştırılmadan ceza kesilmesine yol açtığı ve "cezanın şahsiliği" ile "hukuk devleti" ilkeleriyle bağdaşmadığı vurgulandı.
AYM'nin Anayasal Gerekçeleri
Anayasa Mahkemesi, yaptığı inceleme sonucunda bu itirazı haklı buldu. Mahkeme kararında, Anayasa'nın 38. maddesinde düzenlenen suçun ve cezanın kanuniliği ilkesine atıfta bulundu. Bu ilke uyarınca, hangi fiillerin yasak olduğu ve cezaların ne olacağının kanunda açıkça belirtilmesi gerektiği hatırlatıldı.
Daha da kritik olarak, ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesi vurgulandı. Bu ilke, bir kişinin yalnızca kendi kusurlu eyleminden sorumlu tutulabileceğini, başkasının fiilinden dolayı cezalandırılamayacağını güvence altına alır. AYM, iptal edilen kuralın bu temel ilkeyi ihlal ettiğine karar verdi.
Hukuk Devleti İlkesinin Zaferi
Kararda, bir kişiye ceza verilebilmesi için iki temel şartın arandığı da kaydedildi: Hukuka aykırı eylemin kanunda açıkça belirtilmiş olması ve bu eylemin o kişi tarafından gerçekleştirildiğinin ispatlanması. İptal edilen kural, araç sahibinin herhangi bir kusuru veya bilgisi olup olmadığına bakılmaksızın, sırf araç sahibi olduğu için cezalandırılmasına imkan tanıyordu.
Anayasa Mahkemesi'nin bu kararı, hukuk devleti ilkesinin somut bir tezahürü olarak değerlendiriliyor. Karar, trafik cezaları konusunda keyfiliği önleyerek, bireylerin hukuki güvenliğini güçlendirecek bir adım olarak görülüyor. Bu değişiklikle, usulsüz çakar kullanımında cezai sorumluluk artık doğrudan fiili işleyen sürücüye yönelik olacak.
