Türkiye'de hemşehrilik bağlarının demografik yansımasını ortaya koyan çarpıcı veriler, vatandaşların nüfus kütüklerine göre hangi illerde daha fazla hemşehrisi olduğunu gözler önüne serdi. 2024 yılı verilerine dayanan araştırma, göç hareketliliğinin ülke nüfus dağılımı üzerindeki etkisini net bir şekilde ortaya koyuyor.
Şanlıurfa Hemşehri Sayısında Zirvede
Şanlıurfa, 3 milyon 37 bin kişiyle Türkiye'de en fazla hemşehriye sahip il konumunda bulunuyor. Bu rakam, herkesin kütüğünün bulunduğu şehirde yaşamış olması durumunda Şanlıurfa'nın nüfus sıralamasında İstanbul'un önüne geçeceğini gösteriyor. Listenin ikinci sırasında 2 milyon 662 bin kişiyle Konya yer alırken, İstanbul 2 milyon 620 bin hemşehri sayısıyla üçüncü sırada kendine yer buldu.
İlk on sıralamasındaki diğer iller ve hemşehri sayıları şu şekilde:
- Diyarbakır: 2.397.000
- Ankara: 2.060.000
- Samsun: 2.008.000
- İzmir: 1.970.000
- Gaziantep: 1.838.000
- Bursa: 1.810.000
- Adana: 1.765.000
İstanbul'da Yaşayanların %83'ünün Kütüğü Başka İllerde
Göç hareketliliğinin en çok yaşandığı İstanbul'da, kütüğü İstanbul'da olanların oranı sadece %17 seviyesinde. Bu veri, İstanbul'da yaşayanların %83'ünün nüfus kütüğünün başka illerde bulunduğunu ve kentin bir göç merkezi olduğunu net bir şekilde ortaya koyuyor.
İstanbul'da en fazla nüfusa sahip illerin hemşehrileri şu sayılarda temsil ediliyor:
- Sivas: 759.363
- Kastamonu: 546.718
- Ordu: 519.889
- Giresun: 485.500
- Tokat: 478.500
Göçün Sosyal ve Ekonomik Etkileri
Özellikle 1960'lı yıllarda başlayan büyük iç göç dalgası, Türkiye'nin demografik, sosyal ve ekonomik yapısını kökten değiştirdi. Ekonomik fırsat arayışı, sağlık, eğitim ve güvenlik gibi nedenlerle doğu ve iç bölgelerden sanayi ve ticaretin yoğunlaştığı Marmara ve Ege bölgelerine doğru yaşanan göç, çarpık kentleşme gibi sorunları da beraberinde getirdi.
Göçün olumlu etkileri arasında sanayi üretimine katkı ve kültürel zenginleşme yer alırken, olumsuz etkileri ise trafik, konut, altyapı sorunları, gelir eşitsizliği ve tarım potansiyelinde azalma olarak sıralanıyor.
Tersine Göç ve Yeni Eğilimler
Son yıllarda göç hareketliliğinde geleneksel rotaların dışına çıkan yeni eğilimler dikkat çekiyor. Büyükşehirlerin yarattığı yorgunluk ve yüksek konut kiraları özellikle emeklileri taşra ve küçük şehirlere yönlendiriyor. Ege Bölgesi'ndeki sahil kasabaları bu tersine göçün en popüler adresleri arasında yer alıyor.
Bir diğer dikkat çeken eğilim ise büyük şehirlerden çevre illere doğru yaşanan hareketlilik. İstanbul'dan Kocaeli, Tekirdağ ve Sakarya gibi çevre illere yönelen nüfus, bu kentleri İstanbul'un uydu şehirleri haline getirdi.
Doğal Afetler Göçü Tetikliyor
Göç hareketliliğinde doğal afetler de önemli bir etken olarak karşımıza çıkıyor. 6 Şubat 2023 depremlerinin ardından Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman gibi illerden özellikle Mersin ve Antalya'ya yoğun bir göç yaşandığı gözlemlendi.
Türkiye'de yurt içi göç, ekonomik ve sosyal politikaların en temel belirleyicilerinden biri olmaya devam ederken, şehirleşme hızını yavaşlatmak ve bölgesel dengesizliği gidermek, gelecekteki kalkınma planlarının ana hedefleri arasında yer alıyor.
