Mevlana Celaleddin Rumi: Tasavvufun Işık Saçan Dehası
Dünya çapında ün kazanmış bir tasavvufçu, ilahiyatçı ve şair olan Mevlana Celaleddin Rumi, günümüzde hala milyonlarca insanın gönlünde taht kurmaya devam ediyor. 13. yüzyılda Anadolu topraklarında yaşamış olan bu büyük düşünür, eserleri ve öğretileriyle insanlığa rehber olmayı sürdürüyor.
Mevlana'nın Hayat Yolculuğu ve Ailesi
Mevlana, 30 Eylül 1207 tarihinde günümüzde Afganistan sınırları içinde kalan Belh şehrinde dünyaya geldi. Bazı kaynaklar ise onun Tacikistan'ın Vaşh Köyü'nde doğduğunu belirtmektedir. Babası Bahaeddin Veled tanınmış bir hukukçu, ilahiyatçı ve din alimiydi. Annesi ise Mu'mina Hatun'du.
Moğol istilası nedeniyle ailesiyle birlikte göç etmek zorunda kalan Mevlana, önce Bağdat'a, ardından Hicaz'a ve Şam, Malatya, Erzincan, Sivas, Kayseri, Niğde gibi şehirlerden geçerek nihayet Karaman'a yerleşti. Burada tam yedi yıl kaldı ve bu süre zarfında hem annesini hem de kardeşini kaybetti.
1225 yılında Karaman'da Cevher Hatun ile evlenen Mevlana'nın bu evlilikten Sultan Veled ve Alaeddin Çelebi adında iki oğlu oldu. İlk eşinin vefatından sonra ikinci kez evlenen Mevlana'nın bu evlilikten de Amir Alim Çelebi ve Melike Hatun adlı iki çocuğu dünyaya geldi.
Şems-i Tebrizi ile Dönüşüm
Mevlana'nın hayatındaki en önemli dönüm noktası 15 Kasım 1244 tarihinde Şems-i Tebrizi ile tanışması oldu. Bu karşılaşma onun hayatında köklü bir değişim yarattı. Aralarında derin bir manevi bağ oluştu ve bu dostluk Mevlana'nın hem kişisel hem de entelektüel gelişiminde belirleyici rol oynadı.
Şems-i Tebrizi'nin ölümü Mevlana'yı derinden etkiledi. Bazı kaynaklara göre Şems'in ölümünde Mevlana'nın oğlu Alaaddin'in rolü olduğu iddia edilse de, bu konu tarihçiler arasında tartışma konusu olmaya devam ediyor. Şems'in kaybından sonra büyük bir üzüntü yaşayan Mevlana, onu aramak için Şam'a gitti ve ona duyduğu özlemi şiirlerine yansıttı.
Mevlana'nın Ölümsüz Eserleri
Mevlana'nın başyapıtı olan Mesnevi (Matnawiye Ma'nawî), altı ciltten oluşan ve "Manevi Beyitler" anlamına gelen muazzam bir eserdir. Bu kitap o kadar değerlidir ki, "Farsça Kuran" olarak da anılır. Mevlana'nın diğer önemli eserleri şunlardır:
- Divan-ı Kebir
- Mecalis-i Seba
- Fîhi mâ Fîh
- Mektûbât
Yedi Altın Öğüt
Mevlana'nın insanlığa bıraktığı en değerli miraslardan biri de yedi öğüdüdür. Bu öğütler, günümüzde hala geçerliliğini koruyan evrensel değerler içermektedir:
- Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol.
- Şefkat ve merhamette güneş gibi ol.
- Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol.
- Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol.
- Tevazu ve alçak gönüllülükte toprak gibi ol.
- Hoşgörülükte deniz gibi ol.
- Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol.
Mevlana Celaleddin Rumi, 17 Aralık 1273 tarihinde Konya'da vefat etti. Ölüm yıldönümü olan bu tarih, her yıl Şeb-i Arus (Düğün Gecesi) olarak anılmakta ve onun ölümü bir ayrılık değil, asıl sevgiliye kavuşma olarak yorumlanmaktadır.
Mevlana'nın öğretileri ve eserleri, sadece Anadolu coğrafyasında değil, tüm dünyada insanların manevi yolculuğuna ışık tutmaya devam ediyor. Onun mesajı, sevgi, hoşgörü ve insanlık değerleri üzerine kurulu evrensel bir çağrı niteliği taşıyor.
