Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ait girişimcilik ve iş demografisi verilerini kamuoyu ile paylaştı. Açıklanan rakamlar, ülke ekonomisindeki girişimcilik dinamiklerine ve yeni iş alanlarının istihdama katkısına dair önemli ipuçları sunuyor.
Girişim Doğum ve Ölüm Oranlarındaki Trend
Rapora göre, 2024 yılında girişimlerin doğum oranı %15,8 olarak gerçekleşti. Bir önceki yıl olan 2023'te bu oran %15,5 seviyesindeydi. Yeni kurulan bu işletmelerin toplam istihdam içindeki payı ise %4,9 oldu. İstihdam payı, 2023 yılında da aynı seviyede (%4,9) kaydedilmişti.
Diğer yandan, girişim ölüm oranlarına bakıldığında, 2022 yılında faaliyetine son veren işletmelerin oranı %12,9 olarak tespit edildi. Bu girişimlerin istihdamdaki payı ise %4,2 idi. 2021 yılında ölüm oranı %11,9, istihdam payı ise %4,1 olmuştu.
Hangi Sektörler ve Şehirler Öne Çıkıyor?
2024 yılında doğan girişimler sektörel bazda incelendiğinde, en yüksek payı %32,1 ile toptan ve perakende ticaret ile motorlu taşıt onarımı sektörü aldı. Bu sektörü, %16,8 payla ulaştırma ve depolama ile %10,1 payla inşaat sektörleri takip etti.
Coğrafi dağılımda ise İstanbul açık ara önde görünüyor. 2024'te kurulan yeni girişimlerin %25,8'i İstanbul'da hayat buldu. Başkent Ankara %7,5 ve İzmir ise %6,5'lik payla İstanbul'un ardından geldi.
Ölen girişimlerde de benzer bir sektörel ve coğrafi tablo göze çarpıyor. 2022'de kapanan işletmelerin %35'i yine toptan ve perakende ticaret sektöründeydi. Kapanan girişimlerin de %25,7'si İstanbul'da yer alıyordu.
Hayatta Kalma, Büyüme ve Teknoloji Karnesi
Girişimlerin sürdürülebilirliği açısından önemli bir gösterge olan hayatta kalma oranlarına göre, 2023'te doğan girişimlerin %78,3'ü 2024'te faaliyetlerine devam etti. 2022'de kurulanların bir yıllık hayatta kalma oranı %75,2, iki yıllık oranı ise %58,6 oldu.
Büyüme performansı yüksek girişimler de raporda yer buldu. 2024 yılında hızlı büyüyen girişimlerin oranı %14,4 olarak ölçüldü. "Ceylan" olarak nitelendirilen çok hızlı büyüyen girişimlerin oranı ise %2,4'tü.
Teknoloji yoğunluğu analizi israfla ilgili dikkat çekici bir sonuç ortaya koydu. 2024'te imalat sanayinde doğan girişimlerin %57,8'i düşük teknoloji düzeyinde ürün üretirken, yüksek teknolojiye sahip ürün üretenlerin oranı sadece %0,9'da kaldı.
Kuruluş Yaşına Göre Ekonomik Katkı
Girişimlerin kuruluş yılı, onların ekonomiye katkısını şekillendiriyor. 2016-2020 yılları arasında kurulan işletmeler, 2024 yılında %16,6'lık ciro payına ve %20,1'lik istihdam payına sahip oldu. Bu, onları hem ciro hem de istihdamda en yüksek paya sahip grup yapıyor.
Dış ticaret dengelerinde ise daha köklü firmaların ağırlığı görülüyor. 1990 ve öncesinde kurulan girişimler, 2024'te %17,3'lük ihracat ve %28,4'lük ithalat payını elinde bulundurdu. Bu da uzun soluklu şirketlerin dış ticaretteki kritik rolünü gözler önüne seriyor.
Özetle, TÜİK raporu Türkiye'de girişimcilik ekosisteminin canlılığını koruduğunu, ancak yüksek teknolojiye yönelimi artırma ve girişimlerin ölüm oranlarını kontrol altında tutma konularında daha fazla odaklanılması gerektiğini ortaya koyuyor.
