İşsizlik sigortasından yararlanmak isteyen birçok çalışan, işverenle anlaşarak işten ayrılmanın işsizlik maaşı alma imkanı sağlayıp sağlamadığını merak ediyor. Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç, bu konudaki kritik soruları yanıtladı.
İşsizlik Ödeneği İçin Temel Koşullar
İşsizlik sigortası fonundan işsizlik ödeneği alabilmek için işçinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması gerekiyor. Bu nedenle, genel kural olarak kendi isteğiyle işten ayrılan çalışanlar işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
İstisnai Durumlar ve Anlaşmalı Ayrılma
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin işsizlik ödeneği alabilmesi için istisnai durumlar bulunuyor. İşçinin iş sözleşmesini işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle veya sağlık gibi zorunlu nedenle feshetmesi halinde bu durum geçerli olabiliyor.
Kanunen işçi ve işverenin anlaşması halinde kıdem tazminatı ödenmese de, uygulamada bazı işverenler çalışanlarına yardımcı olmak amacıyla işten çıkışı SGK'ya (04) koduyla bildirebiliyor. Bu kod, iş sözleşmesinin haklı sebep olmadan işverence feshedilmiş gibi gösterilmesi anlamına geliyor.
Ancak bu yöntemle işsizlik ödeneği alınması durumunda, herhangi bir şekilde tespit edilirse işsizlik ödeneğinin faiziyle birlikte geri alınacağı unutulmamalı.
Kıdem Tazminatı ve Emeklilik Koşulları
Sigorta başlangıcı 29 Nisan 2008 olan ve toplam prim günü 3516 olan bir çalışanın SGK'dan yazı alarak kıdem tazminatı talep edebilmesi için:
- 7000 prim gününü tamamlaması
- Veya 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü koşulunu birlikte sağlaması gerekiyor.
Kıdem tazminatı almak için son iş yerinde 10 yılı doldurma şartı bulunmuyor. Anlatılan koşulları yerine getirenler bir yılı çalıştıkları iş yerinden de kıdem tazminatı alabiliyor.
Gerçek Ücret ve Kıdem Tazminatı Hesaplaması
Bordroda gösterilen ücretin gerçek ücretten düşük olması durumunda, kıdem tazminatı bordroda görünen brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Ancak çalışanın hakkı gerçek aldığı ücrete karşılık gelen brüt ücret üzerinden kıdem tazminatı almak.
Bu durumda işveren kıdem tazminatını asgari ücret üzerinden öderse, eksik ödenen kıdem tazminatı için iş mahkemesinde dava açılması gerekiyor.
18 Yaş Öncesi Sigorta Başlangıcı
Sigorta başlangıcı, ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim ödenen tarih olarak kabul ediliyor. 18 yaşından küçük bir kişi için uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim yatırılmışsa bu tarih sigorta başlangıcı olarak kabul ediliyor.
Ancak, sigortalılık süresi 18 yaşın doldurulduğu tarihte başlıyor. BAĞ-KUR kapsamında ise sigortalılık süresinin karşılığı 9000 prim günü olarak uygulanıyor.
İşsizlik ödeneği ve kıdem tazminatı konularında doğru bilgi almak ve hak kaybına uğramamak için resmi kaynaklardan ve uzmanlardan destek almak büyük önem taşıyor.
