Ekim ayı geldiğinde her kiracının içini bir telaş sarar - acaba bu ay kira ne kadar artacak? TÜİK'in bugün açıkladığı veriler, merakla beklenen soruya nihayet yanıt verdi. Rakamlar, beklenenden daha yüksek çıktı diyebiliriz.
Aslında şöyle düşünün: Market alışverişinizden tutun da benzin fiyatlarına kadar her şeyin arttığı bir dönemde kiraların sabit kalmasını beklemek hayal olurdu. Nitekim öyle de oldu.
Peki Bu Rakamlar Ne Anlama Geliyor?
Şimdi işin teknik kısmına girelim ama merak etmeyin, fazla sıkmayacağım. TÜİK'in açıkladığı 12 aylık ortalamaya göre kira artış oranı belirleniyor. Bu Ekim ayı için... eh, hayal kırıklığına uğrayanlar olabilir.
Konut kiralarında durum vahim diyebilirim. Özellikle büyük şehirlerde kiracılar için durum gittikçe zorlaşıyor. İstanbul, Ankara, İzmir üçgeninde kiralar adeta uçtu. Küçük yerleşim yerlerinde ise nispeten daha makul artışlar var ama oralarda da işler hiç kolay değil.
İş Yeri Kiraları Daha mı Fena?
Esnafın durumu içler acısı gerçekten. Bir dükkan sahibi düşünün - hem malzeme maliyetleri artıyor hem de kira derdi bir türlü bitmiyor. İş yeri kiralarındaki artış oranı, konutlara göre genellikle daha yüksek seyrediyor. Bu ay da farklı değil maalesef.
Geçen gün bir esnafla konuşuyordum, "Abi" diyordu, "kira zammı gelince ya personel çıkaracağız ya da fiyatları artıracağız. Müşteri de zaten daralmış durumda." İşte tam da bu noktada, bu rakamların sadece istatistik olmadığını, gerçek hayatı nasıl etkilediğini görüyorsunuz.
Kira Artışını Hesaplamak İçin Ne Yapmalı?
Bu kısmı iyi dinleyin: Kira artışını hesaplamak için TÜİK'in açıkladığı 12 aylık TÜFE ortalamasını kullanacaksınız. Basit bir formülü var aslında ama - işte burası önemli - birçok kişi hata yapıyor.
Mesela diyelim ki kiranız 5000 TL. Artış oranı yüzde 50 çıktı. Basitçe 5000'in yüzde 50'sini hesaplayıp ekliyorsunuz, değil mi? Hayır, öyle değil! Çünkü mevcut kiranıza enflasyon farkını eklerken bazı nüanslar var.
Şöyle ki: Eski kirayı, artış oranıyla çarpıp yenisini bulmak yerine, doğru hesaplama yöntemini kullanmak gerekiyor. Yoksa hukuki sorunlar çıkabilir - ki bunu kimse istemez.
Biliyorum, rakamlar ve hesaplamalar kafa karıştırıcı geliyor. Ama şunu unutmayın: Kanun kiracıyı da koruyor, ev sahibini de. Dengeli bir sistem var aslında.
Peki Ya Anlaşmazlık Çıkarsa?
O zaman iş mahkemelere kalıyor. Hakimler genellikle TÜİK verilerini baz alıyor ama - işte burası ilginç - bazen özel durumlar da değerlendirilebiliyor. Mesefa binanın durumu, bulunduğu semt, vs.
Geçenlerde bir arkadaşım anlattı: Ev sahibi yüzde 60 zam istemiş, o da TÜİK verilerine göre hesaplayıp daha düşük bir oran önermiş. Sonunda ortak bir noktada buluşmuşlar. Yani her zaman mahkeme şart değil, iletişimle de çözülebiliyor.
Son bir not: Eğer kira sözleşmenizde farklı bir artış yöntemi belirtilmişse, o zaman TÜFE oranı değil, o madde geçerli oluyor. Sözleşmeleri iyi okuyun derim ben.
Velhasıl, Ekim ayı kira zammı için hazırlıklı olun. Rakamlar yüksek, hayat pahalı ama - ne yapalım - her şeye rağmen devam ediyoruz. En azından artık neyle karşı karşıya olduğunuzu biliyorsunuz.
