Dilimizde öyle deyimler var ki, günlük konuşmalarımızda kanıksayarak kullanıyoruz ama aslında arkalarında yatan hikayeler bir hazine değerinde. 'Ayva yemek' tabiri de işte tam böyle bir örnek. Hiç düşündünüz mü, neden güzelim ayva meyvesi kötü bir haberin müjdecisi olsun?
Aslında bu deyimin kökleri, Osmanlı'nın derinliklerine, neredeyse unutulmuş bir halk inanışına dayanıyor. Eski zamanlarda insanlar, ayvanın ekşi tadının sadece damaklarda değil, hayatın akışında da bir tür 'ekşimeye' işaret ettiğine inanırmış. Enteresan, değil mi?
Ekşi Tadın Ardındaki Acı Gerçek
Şimdi şöyle bir düşünelim: Ayva, olgunlaşması zaman alan, hamken oldukça ekşi bir meyve. İşte tam da bu özelliği, eski insanların gözünde 'henüz olgunlaşmamış, vakti gelmemiş haberlerin' sembolü haline gelmiş. Ayva yiyen birinin, yakında ekşi bir haber alacağına dair yaygın bir kanı oluşmuş toplumda.
Bazı kültür tarihçilerine göre bu inanış, meyvenin rengiyle de alakalı. Ayvanın soluk sarı rengi, eski Türk kültüründe 'hastalık' ve 'hüzün' ile ilişkilendirilirmiş. Yani görüntüsü bile iç karartıcı bulunurmuş bir zamanlar.
Günümüze Uzanan İlginç Yolculuk
Peki nasıl oldu da bu tuhaf inanış günümüze kadar ulaştı? İşte burası gerçekten merak uyandırıcı. Dilimiz, tıpkı bir nehir gibi akarken, bazı deyimleri içine alıp bugüne taşımış. 'Ayva yemek' de bunlardan biri.
Günümüzde artık pek çoğumuz bu deyimin arkasındaki batıl inanca inanmasak da, dilimizde yaşatmaya devam ediyoruz. Tıpkı 'merak kediyi öldürdü' derken kedilerden şüphelenmediğimiz gibi!
Aslında düşününce, dilimizdeki bu tür deyimler kültürel DNA'mızın bir parçası. Nesilden nesile aktarılan bu sözler, atalarımızın dünyaya bakışını anlamamız için birer pencere adeta.
Bir dahaki sefere 'ayva yediğinizde' belki de sadece ekşi bir meyve yemiş olacaksınız. Ama arkasındaki bu zengin hikayeyi artık biliyorsunuz. Kim bilir, belki de bu bilgi, deyimin taşıdığı 'kötü haberi' bir nebze tatlandırır!
