Havaların serinlemeye başlamasıyla birlikte, ormanlık alanlarda mantar severlerin heyecanlı arayışı da başladı. Ancak dikkat! O masum görünümlü mantarların arasında ölümcül sürprizler olabilir.
Mikolog Doç. Dr. Aydın Erkan, bu konuda adeta isyan ediyor: "İnsanlarımız hala 'Ben yıllardır topluyorum' gafletine düşüyor. Aman ha! Doğada rastgele mantar toplamak Rus ruleti oynamaktan farksız." Gerçekten de öyle - her yıl onlarca vaka, bazen trajik sonuçlarla karşımıza çıkıyor.
Zehirli mi, Yenilebilir mi? Ayırt Etmek Sanıldığı Kadar Kolay Değil
Şu yaygın inançlara kanmayın sakın:
- "Beyaz mantar güvenlidir" - Hayır! Ölümcül mantarların pek çoğu bembeyaz
- "Yoğurtla yersen zehirlemez" - Bu tamamen şehir efsanesi
- "Pişirince zehri gider" - Maalesef ölümcül toksinler pişirmeyle yok olmuyor
- "Böcek yiyorsa yenir" - Böceklerin metabolizması insanlardan çok farklı
Doç. Dr. Erkan'ın dediği gibi, "Mantar konusunda tecrübe, bazen en tehlikeli yanılgıdır." Aynı yeri on yıldır toplayan biri bile ölümcül bir hata yapabilir.
Zehirlenme Belirtileri Ortaya Çıktığında Zaman Çok Geç Olabilir
İşin korkutucu yanı şu: Bazı mantar türlerinin zehri, belirtilerini 6-24 saat sonra gösteriyor. O zaman ise karaciğer ve böbreklerde geri dönüşü zor hasarlar oluşmuş olabiliyor.
Erken belirtiler:
- Bulantı ve kusma (bazen saatler sonra başlıyor)
- Şiddetli karın ağrısı - adeta kıvrandıracak kadar
- Baş dönmesi ve sersemlik hissi
- Görmede bulanıklık veya çift görme
"Hasta mantar yediğini söylüyorsa, getirdiği örnekleri mutlaka alın" diyor uzman. Teşhiste bu numuneler hayat kurtarıcı olabiliyor.
Peki Ne Yapmalı? İşte Altın Kurallar:
Doğadaki mantarlara temkinli yaklaşmak en akıllıcası. Ama illa toplayacaksanız:
- Sadece tanıdığınız türleri toplayın - 'Bu muydü acaba?' diye düşünüyorsanız bırakın gitsin
- Şüphe duyduğunuzda asla yemeyin - Açık ara en güvenli kural bu
- Kültür mantarını tercih edin - Marketlerde satılan mantarlar kontrol altında yetiştiriliyor
- Çocukları uzak tutun - Onlar için risk çok daha yüksek
Son bir not: "Komşunuzun topladığı mantar sizi zehirleyebilir, ama marketten aldığınız asla!" diye ekliyor Doç. Dr. Erkan. Doğanın cömertliğine güvenmek yerine, tedbiri elden bırakmamak en doğrusu.
