Bir çocuğa 'sorunlu' demek, onun geleceğini karartmaya yetebilir. Psikologlar, bu etiketin yıkıcı etkileri konusunda uyarıyor. Peki neden bazı ebeveynler ve eğitimciler bu kelimeyi kullanmaktan vazgeçemiyor?
Etiketlerin Görünmez Zincirleri
Düşünün: Küçük bir çocuk, sürekli 'yaramaz' diye nitelendiriliyor. Zamanla bu sıfat, adeta ikinci adı haline geliyor. Uzmanlar, bu tür yaftalamaların çocukların benlik algısını derinden etkilediğini söylüyor.
"Bir çocuğa 'sorunlu' dediğinizde, ona bir kutu çizmiş olursunuz" diyor klinik psikolog Dr. Ayşe Demir. "O çocuk, o kutunun içinde kalmaya mahkum olur."
Alternatif Bir Yaklaşım Mümkün mü?
- Davranışı çocuktan ayırmak ("Bu davranış uygun değil" vs "Sen sorunlusun")
- Olumlu yönleri vurgulamak
- Destekleyici bir dil kullanmak
- Çocuğun ihtiyaçlarını anlamaya çalışmak
Eğitimci Mehmet Yılmaz, "Biz okullarda 'sorunlu çocuk' kavramını tamamen kaldırdık" diye anlatıyor. "Onun yerine 'özel ihtiyaçları olan çocuklar' diyoruz. Dil değişince, yaklaşım da değişiyor."
Toplumun Bakış Açısı Nasıl Değişir?
İşin ilginç yanı, bu etiketleme sadece çocuğu değil, tüm toplumu etkiliyor. Bir mahallede 'o sorunlu çocuk' diye anılan bir genç, zamanla gerçekten sorunlu hale gelebiliyor. Kendini bu role uyduruyor, adeta.
Peki çözüm ne? Uzmanlar, önyargıları kırmak için şunları öneriyor:
- Çocukları dinlemek
- Profesyonel destek almaktan çekinmemek
- Toplum bilincini artırmak
- Eğitim sisteminde dönüşüm
Sonuç olarak, kelimelerin gücünü hafife almamak gerekiyor. Bir çocuğun hayatını şekillendirmede, kullandığımız dilin etkisi sandığımızdan çok daha büyük. Belki de 'sorunlu çocuk' diye bir şey yoktur, sadece anlaşılmaya ihtiyacı olan çocuklar vardır.
