Günümüzde teknolojinin yaygınlaşmasıyla birlikte çocukların ekran başında geçirdiği süre endişe verici boyutlara ulaştı. Uzmanlar, bu durumun çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimi üzerinde ciddi olumsuz etkileri olduğu konusunda aileleri uyarıyor.
Ekran Başında Geçirilen Süre Alarm Veriyor
Çocuk Gelişim Uzmanı Hümeyra Özsoy, yapılan araştırmaların çocukların tablet, telefon ve televizyon gibi ekranlara çok erken yaşlarda eriştiğini ortaya koyduğunu belirtiyor. Türkiye'de yapılan çalışmalar, 2-5 yaş arası çocukların büyük bölümünün günde iki saatten fazla ekran karşısında kaldığını gösteriyor. Daha da endişe verici olan ise 3-6 yaş grubunda günlük ekran süresinin ortalama 3 ila 8 saate kadar çıkabilmesi.
Dünya Sağlık Örgütü'nün bu konudaki tavsiyeleri oldukça net: İki yaşından küçük çocukların ekranla hiç tanıştırılmaması, okul öncesi çocukların ise günde en fazla bir saat ekran süresi ile sınırlandırılması gerekiyor.
Aşırı Ekran Kullanımının Çocuklara Zararları
Özsoy, aşırı ekran süresinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini şu şekilde sıralıyor: Öz düzenleme becerilerinde zorluk, dil gelişiminde gecikme, dikkat problemleri, duygu anlama ve düzenlemede güçlük, saldırgan davranışlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite ile otizm belirtileri gibi birçok bilişsel ve sosyal gelişim alanında sorunlar.
Ekran süresinin etkileri yalnızca sürenin uzunluğuna bağlı değil. İzlenen içeriğin kalitesi ve ekranın ebeveyn eşliğinde mi yoksa yalnız mı kullanıldığı da büyük önem taşıyor. Özellikle küçük yaştaki çocuklarda, ekranın tek başına ve kontrolsüz kullanımı olumsuz etkileri katlanarak artırıyor.
Ebeveynler İçin Kritik Öneriler
Çocuk Gelişim Uzmanı Özsoy, ailelerin ekran kullanımını yönetebilmesi için şu önerilerde bulunuyor:
• 0-2 yaş arası çocuklar için sıfır ekran kuralı uygulayın
• Mümkün olduğunca ekranı birlikte aktif şekilde kullanın
• Kaliteli ve yaşa uygun içerikleri tercih edin
• Ekranı ödül, ceza veya sakinleştirme aracı olarak kullanmayın
• Açık hava oyunlarını ve fiziksel aktiviteleri günlük rutine ekleyin
• Ev içinde ekran kullanımına dair net kurallar oluşturun
Özsoy, üç yaşın beynin en hızlı geliştiği dönem olduğunu hatırlatarak, ekranla geçirilen fazla sürenin çocuğun keşfetme, oyun oynama, iletişim kurma ve sosyal etkileşim fırsatlarını azalttığını vurguluyor. Bu nedenle ekran yerine aktif oyun, açık hava etkinlikleri, kitap okuma ve ebeveyn eşliğinde etkileşimin çocukların sağlıklı gelişiminde kritik rol oynadığının altını çiziyor.
Teknolojiyi hayatımızdan tamamen çıkarmanın mümkün olmadığını belirten Özsoy, önemli olanın çocuğun gelişimsel ihtiyaçlarını gözeterek ekranı dengeli, sınırlı ve bilinçli şekilde kullanmasını sağlamak olduğunu ifade ediyor.
