Tam otuz iki yıl sonra... Zamanın üzerini örtmeye çalıştığı o korkunç yaraların izleri, nihayet bir nebze olsun sarılmaya başlandı. 1992'nin o kan dondurucu Şubat gecesinde yaşananlar, hafızalardan asla silinmedi. Şimdi ise o acının simgesi haline gelen bir mekan, yeniden hayat buldu.
Hocalı'da Ermeni güçlerince yerle bir edilen şehitlik -evet, aynen duyduğunuz gibi- artık ayakta. Adeta küllerinden doğan bir anıt gibi yükseliyor şimdi orada. Restorasyon çalışmalarının tamamlanmasıyla birlikte, kaybettiklerimizi anabileceğimiz bir mekan kazandık yeniden.
Zamanın Durduğu Gece
26 Şubat 1992'yi hiç unutabilir miyiz? Hocalı kasabası o gece adeta bir cehenneme dönmüştü. Sovyet Rus Ordusu'nun 366. Motorize Alayı'nın desteğini alan Ermeni silahlı birlikleri, tarihin en karanlık sayfalarından birini yazdılar orada. Sivil, çocuk, kadın, yaşlı demeden... İnsanlık dışı bir vahşet sergilendi.
Resmi rakamlara göre 63'ü çocuk, 106'sı kadın olmak üzere toplam 613 Azeri can verdi o gece. Ama sayılar neyi anlatabilir ki? Her bir rakamın ardında yok olan bir hayat, sönen bir umut, parçalanan bir aile vardı. 487 kişi ağır yaralı kurtulabildi. 1275 kişi ise esir alındı - 150'sinden hâlâ haber yok.
Yeniden Doğuş
Peki ya şimdi? İşte asıl önemli olan bu. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in talimatıyla başlatılan çalışmalar meyvesini verdi. Tam 32 yıl sonra, o acılı topraklarda yeni bir şehitlik yükseldi. Adeta zamana meydan okuyarak.
Restorasyon sürecini anlatmak gerekirse - ki bu kısmı gerçekten etkileyici - her detayıyla özenle planlanmış bir çalışmaydı. Şehitlik artık sadece bir anıt değil, aynı zamanda bir hafıza mekanı. Kayıplarımızı andığımız, genç nesillere tarihi anlattığımız bir yer haline geldi.
Anma Töreninden İzlenimler
Törene katılanların gözlerindeki o derin hüzün ve bir o kadar da gurur... Anlatması gerçekten zor. Azerbaycan Devleti ve halkının temsilcileri oradaydı. Türkiye'den de heyetler katıldı - çünkü bu acı hepimizindi.
Şehitlikte yapılan dualar, okunan sureler... Her biri ayrı bir anlam taşıyordu. Sanki o topraklarda yatan masum ruhlar, nihayet hak ettikleri saygıyı görüyorlardı. Bir nevi, tarihi bir adaletin tecellisiydi bu.
Günün sonunda şunu söyleyebiliriz: Hocalı'da yaşananlar asla unutulmayacak. Ama şimdi en azından, o unutulmaz acıyı yaşatacak bir mekanımız var yeniden. Bu restorasyon sadece taşların değil, aynı zamanda umutların da yeniden inşasıydı bir bakıma.
