Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) tarafından düzenlenen Bilim Kafe Sohbetleri kapsamında gerçekleştirilen 'Deprem ve İzmir' etkinliğinde Türkiye'nin deprem gerçeği masaya yatırıldı. Etkinlikte konuşan DEÜ Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, çarpıcı açıklamalarda bulundu.
Türkiye'nin Deprem Gerçeği ve Yapı Stoku
Prof. Dr. Sözbilir, Türkiye'de 1975-1999 yılları arasında inşa edilen binaların zemin etüdü yapılmadan inşa edildiğini vurguladı. "Türkiye'de 1975-1999 yılları arasında yapılan binalar zemini tanımadan yapılmış" diyen Sözbilir, bu dönemde inşa edilen yapıların deprem anında hasar görüp yıkıldığını belirtti.
Mevcut yapı stokunun büyük çoğunluğunun 1999'dan önce inşa edildiğine dikkat çeken Sözbilir, "Geldiğimiz mevcut yapı stokumuz depreme dayanıksız" ifadesini kullandı. Kentsel dönüşümün önemine değinen Sözbilir, 2020'li yıllardan sonra kentsel dönüşümün doğal afet eksenli olması gerektiğinin anlaşıldığını söyledi.
Fay Sayısındaki Ürkütücü Artış
Prof. Dr. Sözbilir, Türkiye'deki fay sayısındaki artışa dikkat çekerek önemli bilgiler paylaştı. "1992'de Türkiye'de 150 fay vardı, 2013 yılında bu sayı 485'e çıktı" diyen Sözbilir, 2025 yılına yaklaştığımız bu dönemde fay sayısının daha da arttığını belirtti.
Fay haritasının güncellendiğini ve bu yılın sonunda açıklanacağını ifade eden Sözbilir, "Türkiye ölçeğinde deprem tehlikesi hangi seviyeye çıktı sorusu sıfırdan tekrar gündeme gelecek" dedi.
İzmir'in Deprem Risk Haritası
İzmir özelinde değerlendirmelerde bulunan Sözbilir, kentteki yapı stokunun %60'ının depreme dayanıklı olmadığını açıkladı. Bornova, Karşıyaka, Seferihisar ve Balçova'da mikrobölgeleme ve yapı envanteri çalışmalarının yapıldığını belirten Sözbilir, Türkiye genelinde de benzer oranda riskli yapı stoku bulunduğunu ifade etti.
İzmir'deki fay dağılımı hakkında bilgi veren Sözbilir, "İzmir'de 17 fayımız var. Aktifliği ispatlanmamış 4 fayı da katarsak kara kısmında 21 fayımız var. Deniz kısmında da bir o kadar var. Toplamda 40 tane fay var" dedi.
En Riskli Fay Hatları ve Senaryolar
Prof. Dr. Sözbilir, İzmir için en riskli fayın İzmir fayı olduğunu belirterek "En fazla can kaybı İzmir fayı nedeniyle olur" uyarısında bulundu. İzmir fayının Güzelbahçe, Balçova, Narlıdere, Konak, Altındağ, Pınarbaşı'na doğru uzandığını ve tüm körfezin bu fayın üzerinde yer aldığını ifade etti.
İzmir fayının çalışması durumunda en az 25-30 bin can kaybı olabileceğini söyleyen Sözbilir, ancak bu fayın yakın zamanda kırılma ihtimalinin düşük olduğunu, son depremini 1688'de ürettiğini ve deprem üretme aralığının en az bin yıl olduğunu ekledi.
En tehlikeli fayın Tuzla fayı olduğunu vurgulayan Sözbilir, "Tuzla fayının deprem üretme zamanı gelmiş, 7.2'ye çıkabilir" dedi.
Deprem Erken Uyarı Sistemi Geliyor
Prof. Dr. Sözbilir, İzmir'de deprem riskine karşı alınan önlemler hakkında da bilgi verdi. İzmir'de 1-2 ay içerisinde 12 deprem uyarı istasyonu kurulacağını açıklayan Sözbilir, İzmir Büyükşehir Belediyesi ile 'Deprem Master Planı' üzerinde çalıştıklarını belirtti.
Deprem olmadan hangi binaların sağlam olmadığını bilmenin önemine dikkat çeken Sözbilir, İzmir'deki ilk Deprem Master Planı'nın 25 yıl önce yapıldığını ve son 20 yılın yapı stokunun bu planda yer almadığını, bu nedenle planın yenilenmesi gerektiğini söyledi.
Sözbilir, fay hatları üzerine yapılaşma konusunda da uyarılarda bulunarak "Oturmadığımız bir yer fayın üstü. Çünkü fay deprem sırasında yeryüzünü yırtıyor. Üzerinde çelikten de olsa bina devriliyor" ifadelerini kullandı.
