İsrail'de siyasi gerilim, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun yolsuzluk davaları nedeniyle Cumhurbaşkanı Yitzhak Herzog'tan resmi af talebinde bulunmasıyla yeni bir boyuta ulaştı. 30 Kasım tarihinde sunulan 14 sayfalık talep, ülkedeki derin siyasi bölünmeleri daha da belirgin hale getirdi.
Af Talebinin Siyasi Arka Planı ve Olası Senaryolar
76 yaşındaki Netanyahu, yargılamanın başlangıcından bu yana suçlamaları kabul etmeyi reddediyor. Ancak İsrail yasaları, Cumhurbaşkanı'nın bir savunma olmadan af yetkisini kullanmasına izin vermiyor. Analistler, talebin, öne çekilmediği takdirde ekim ayında yapılması planlanan seçimler öncesinde siyasi bir hamle olduğunu vurguluyor.
Israel Hayom gazetesi analisti Benny Aşkenazi'ye göre, Netanyahu'nun bu hamlesi açıkça siyasi kaygılar taşıyor. Aşkenazi, "Netanyahu, affın onaylanma ihtimalinin düşük olduğunu biliyor. Ancak bu hamle, kamuoyundaki tartışmayı, şu anda siyasi bir engel olan Ultra-Ortodoks Yahudileri (Harediler) askerlikten muaf tutan tartışmalı yasa tasarısından af talebine kaydırıyor. Bu, Netanyahu'ya seçim kampanyasında avantaj sağlayacak" değerlendirmesini yapıyor.
Aşkenazi, Herzog'un önünde üç temel senaryo olduğunu belirtiyor:
1. Talebin Reddedilmesi
Bu, muhalefetin Netanyahu'nun af karşılığında suçunu kabul etmesini ve siyasi hayattan çekilmesini talep ettiği tutumla örtüşen en kısa yol olarak görülüyor. Ancak bu senaryo, Netanyahu'nun Likud partisini ve müttefiklerini kızdırarak ülke içindeki gerilimi artırabilir.
2. Talebin Koşulsuz Kabul Edilmesi
Bu durum Netanyahu'nun destekçilerini ve ABD Başkanı Donald Trump'ı memnun edebilir. Ancak analistler, bu hamlenin muhalefeti ciddi şekilde kızdıracağı ve Herzog'un, 2023'ün ilk dokuz ayındaki yargı reformu protestolarından daha büyük gösterilerle karşılaşabileceği uyarısında bulunuyor.
3. Şartlı Af ve Uzlaşma Arayışı
Üçüncü ve en karmaşık senaryo, tüm tarafları memnun etmeye yönelik bir uzlaşma ihtimali. Analist Eleanor Kaufman'a göre, Herzog gerginliği azaltacak bir çözüm için çalışabilir. Şartlı af, Netanyahu'nun siyasi hayattan çekilmesi, 7 Ekim saldırılarını araştıracak bir komisyon kurulması veya tartışmalı yasa tasarılarının geri çekilmesi gibi koşullara bağlanabilir.
İsrail devlet televizyonu KAN'ın haberine göre Cumhurbaşkanlığı Ofisi, af çıkarmanın koşulsuz olmayacağını düşünüyor ve Herzog'un, Netanyahu'dan görevinden sınırlı süreliğine istifa etmesini ve tartışmalı yargı reformlarını durdurmasını isteyebileceği belirtiliyor. Netanyahu'ya yakın kaynaklar ise onun siyasi hayattan çekilmesinin söz konusu olmadığını açıkladı.
Netanyahu'nun Yargılanma Süreci ve Suçlamalar
Binyamin Netanyahu, üç farklı davada yolsuzluk, rüşvet ve güveni kötüye kullanma suçlamalarıyla karşı karşıya. Dönemin İsrail Başsavcısı Avichai Mandelblit, 21 Kasım 2019'da Netanyahu hakkında "rüşvet, emanete ihanet ve kişisel amaçlar için görevi kötüye kullanma" suçlamalarıyla dava açılmasını talep etmişti.
Görevdeyken yargılanan ilk İsrail Başbakanı olarak tarihe geçen Netanyahu'nun ilk duruşması 24 Mayıs 2020'de Kudüs Bölge Mahkemesi'nde görülmüştü. "1000", "2000" ve "4000" dosyaları olarak bilinen bu davalarda yargılanmaya devam ediyor.
Ayrıca, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) 21 Kasım 2014'te Netanyahu hakkında Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilere yönelik savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar iddiasıyla tutuklama emri çıkarmıştı.
Cumhurbaşkanı Herzog'un nihai kararının birkaç hafta, hatta en az iki ay sürebileceği ifade ediliyor. Bu süreç, İsrail'in hem iç siyasetini hem de uluslararası imajını şekillendirecek kritik bir döneme işaret ediyor.
