
Günümüzde saniyeler içinde dünyanın öbür ucuna mesaj gönderebiliyoruz. Peki ya 1790'larda bu iş nasıl yapılıyordu? İşte tam da bu noktada Fransız mühendis Claude Chappe'nin dehası devreye giriyor.
Şimdi gözlerinizi kapatın ve 18. yüzyıl Fransa'sını hayal edin. Atlı haberciler, günler süren yolculuklar... Chappe ise bu yavaşlığa bir son vermek için kolları sıvamıştı. (Hem de ne sıvamak!)
Bir Dahinin 'Işık Hızında' Fikri
Chappe'nin aklına gelen fikir o kadar basitti ki - tabii şimdi bakınca - kimse neden daha önce düşünmedi diye şaşırıyorsunuz. Mekanik kollar ve hareketli paneller kullanarak görsel sinyaller göndermek! Evet, optik telgraf böyle doğdu.
İlk sistem 1792'de Paris ve Lille arasında kuruldu. Sistem o kadar başarılı oldu ki - inanın bana - 230 km'lik mesafede sadece 15 dakikada mesaj iletilebiliyordu. O dönem için bu, neredeyse ışık hızıydı!
Nasıl Çalışıyordu Bu Garip Makine?
Şöyle ki:
- Yüksek kulelere yerleştirilen hareketli kollar
- 98 farklı pozisyon kombinasyonu
- Her kule bir sonrakini görecek şekilde konumlandırılmıştı
Chappe'nin sisteminde operatörler - ki onlara 'telgrafçı' deniyordu - kulelerde nöbet tutar, gelen sinyalleri tekrar iletirdi. Adeta insanlı bir repeater sistemi!
Napolyon'un En Büyük Silahı
Şaşıracaksınız ama bu sistem Napolyon Savaşları'nda Fransız ordusuna büyük avantaj sağladı. Düşman hatlarının arkasındaki hareketler anında merkeze bildirilebiliyordu. (Modern drone istihbaratının 18. yüzyıl versiyonu diyebiliriz!)
Chappe'nin ölümünden sonra - 1805'te intihar etti, ne yazık ki - sistem Fransa genelinde yaygınlaştı. 1840'lara gelindiğinde ülkede 500'den fazla telgraf kulesi vardı.
Modern Dünyaya Miras
Bugün fiber optik kablolar ve 5G ağlarıyla iletişim kurarken Chappe'nin basit ama dahiyane sistemini unutmamak gerek. Belki de o olmasaydı, bugünkü teknolojilere ulaşmamız çok daha uzun sürerdi.
Son bir not: Chappe'nin sistemine 'semaphore' adı verilmişti. Yani 'ışık taşıyıcı'. Ne kadar da romantik değil mi?