İstanbul... Dünyanın en kadim şehirlerinden biri, Türkiye'nin ise tartışmasız ekonomik kalbi. TÜİK'in açıkladığı son veriler de bu gerçeği bir kez daha tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyor. 2023 yılına ait hanehalkı tüketim harcamaları istatistikleri, ülke ekonomisindeki dengeleri görmek isteyenler için adeta bir ayna görevi görüyor.
Rakamlar öyle sıradan şeyler değil. İstanbul, tek başına Türkiye'nin tüketim pastasının neredeyse yarısını -daha net söylemek gerekirse %42,6'sını- tüketiyor. Bu oran, listenin ikinci sırasındaki Ankara'nın neredeyse dört katı! Demek ki ekonomik aktivitenin merkezi gerçekten de bu kadim şehirde atıyor.
Ankara İkinci Sırada, İzmir Üçüncü
Peki ya diğer şehirler? Ankara %11,2'lik payıyla ikinci sırada yer alırken, İzmir ise %6,7'lik oranla üçüncülüğü kimseye kaptırmıyor. Bu üç büyük şehir toplamda ne yapıyor biliyor musunuz? Türkiye'deki tüketim harcamalarının tam %60,5'ini tek başına gerçekleştiriyor. Geriye kalan 78 il ise pastanın kalan %39,5'lik dilimini paylaşmak zorunda kalıyor.
Bu durum aslında ülke ekonomisindeki bölgesel dengesizliği de açıkça gösteriyor. Doğu ile batı arasındaki makasın ne kadar açık olduğunu anlamak için uzun istatistiklere filan gerek yok - bu tek grafik bile her şeyi anlatmaya yetiyor.
Kişi Başı Harcamada da İstanbul Fark Atıyor
İşin kişi başına düşen harcama boyutuna bakınca tablo daha da ilginçleşiyor. İstanbul'da yaşayan bir vatandaş, 2023'te ortalama 85.833 lira harcama yapmış. Ankara'da bu rakam 61.219 liraya, İzmir'de ise 57.907 liraya kadar düşüyor. En düşük harcama seviyesine sahip il ise 15.674 lira ile Muş olmuş.
Muş'ta yaşayan biriyle İstanbul'da yaşayan birinin harcama kapasitesi arasında neredeyse 5,5 kat fark var! Bu uçurum, bölgeler arasındaki refah farkının da en somut göstergesi aslında.
Bölgesel Dağılımda Marmara Açık Ara Önde
Bölgeler bazında bakıldığında ise Marmara'nın ezici üstünlüğü dikkat çekiyor. Türkiye'deki tüketim harcamalarının %55,4'ü tek başına bu bölgeden geliyor. Ege %13,2 ile ikinci sırada yer alırken, Akdeniz %10,7'lik payla üçüncü olmuş.
Doğu Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgelerinin payları ise sırasıyla %2,2 ve %1,8 seviyesinde kalmış. Bu rakamlar, ülke içindeki ekonomik hareketliliğin coğrafi dağılımı konusunda oldukça net bir fotoğraf sunuyor.
Özetle, Türkiye ekonomisinin lokomotifi hala İstanbul. Bu şehir sadece nüfus yoğunluğuyla değil, ekonomik büyüklüğüyle de ülkenin kaderini belirliyor. Peki bu durum sürdürülebilir mi? Ya da daha da önemlisi, sağlıklı mı? İşte bu soruların cevabını zaman gösterecek...
