Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Türkiye'nin nüfus geleceğine ilişkin çarpıcı veriler paylaştı. 'Aile ve Nüfus On Yılına Doğru Uluslararası Sempozyumu'nun kapanışında konuşan Yılmaz, ülkenin doğurganlık hızında kritik bir düşüş yaşandığını ve bunun sürdürülebilir olmadığını vurguladı.
Doğurganlık Hızında Çarpıcı Düşüş
Yılmaz'ın açıkladığı verilere göre, Türkiye'nin toplam doğurganlık hızı 2017'de 2,08 iken, 2024 yılında 1,48'e geriledi. Bu rakam, nüfusun kendini yenileyebilmesi için gerekli olan 2,1 çocuk seviyesinin oldukça altında kalıyor. Dünya ortalaması ise 2024 itibarıyla 2,25 çocuk olarak kaydedildi.
Yapılan uluslararası karşılaştırmada daha da dikkat çekici bir tablo ortaya çıkıyor. Son 7 yılda doğurganlık hızı en fazla azalan ülkeler sıralamasında Türkiye, Çin, Güney Kore, Arjantin ve Kuveyt'in ardından 5. sırada yer alıyor. Yılmaz, bu eğilimin devam etmesi halinde Türkiye'nin Avrupa Birliği ortalamasının da altına düşeceği uyarısında bulundu.
Demografik Değişim ve Alınan Önlemler
Cevdet Yılmaz, doğurganlıktaki düşüşün arka planında sosyolojik değişimlerin yattığını belirtti. Kadınlarda ilk evlenme yaşının 26'nın, erkeklerde ise 28'in üzerine çıkması, evlilik ve doğurganlığın ileri yaşlara kayması, aile kurma kararlarının farklılaştığını gösteriyor. TÜİK projeksiyonlarına göre, önümüzdeki 10 yıl içinde ülkenin ortanca yaşının 40'a yaklaşacağı tahmin ediliyor.
Bu olumsuz gidişatı tersine çevirmek için kararlı adımlar atıldığını ifade eden Yılmaz, Nüfus Politikaları Kurulu'nun çalışmalarını sürdürdüğünü açıkladı. Mevzuattan çalışma hayatına, ekonomik teşviklerden sağlık ve eğitime kadar geniş bir yelpazede eylem planları hazırlanıyor. Bu planların 2026 yılı başında tamamlanması ve kapsamlı reformların hayata geçirilmesi hedefleniyor.
Somut Destekler ve Uzun Vadeli Strateji
Hükümet, nüfus artışını teşvik etmek için somut maddi destekleri artırdı. Doğum sonrası verilen tek seferlik destek 5 bin liraya yükseltildi. İkinci çocuk için beş yaşına kadar aylık 1.500 lira, üçüncü ve sonraki çocuklar için ise yine beş yaşına kadar aylık 5.000 lira düzenli yardım başlatıldı.
Aile ve Gençlik Fonu kapsamında, 2025 Eylül sonu itibarıyla 42 binden fazla çifte 150 bin lira faizsiz evlilik kredisi sağlandı. Ocak 2026'dan itibaren bu destek, eşlerin her ikisi 18-25 yaş arasındaysa 250 bin liraya, en az biri 26-29 yaş aralığındaysa 200 bin liraya çıkarılacak.
Yılmaz, doğurganlık üzerinde olumsuz etkisi olduğu düşünülen yüksek sezaryen oranlarına da dikkat çekti. 2024 yılında ülkedeki sezaryen oranının %61,2 ile dünyada en üst sıralarda yer aldığını, bu oranın OECD ve AB'de ortalama %28 olduğunu hatırlattı. Normal doğumun teşviki ve gereksiz sezaryenlerin azaltılması öncelikli hedefler arasında.
Kreş ve gündüz bakımevlerinin yaygınlaştırılması, sosyal konut projelerinde çok çocuklu ailelere öncelik verilmesi, aile danışmanlığı hizmetlerinin genişletilmesi diğer önemli adımlar olarak sıralandı. Yılmaz, 2026-2035 döneminin 'Aile ve Nüfus On Yılı' ilan edilmesinin, konuya verilen uzun vadeli ve bütüncül önemi gösterdiğini sözlerine ekledi.
