Bilim dünyası, Çernobil Nükleer Santrali'nin terk edilmiş bölgelerinde yapılan şaşırtıcı bir keşifle çalkalanıyor. Radyasyonun yaşamı imkansız kıldığı bu bölgelerde gelişen siyah küf türleri, radyasyonu adeta "yiyerek" bilim insanlarını hayrete düşürüyor.
Radyotropizm: Radyasyon Seven Canlılar
Mayıs 1997'de bilim insanı Nelli Zhdanova, patlayan reaktörün içindeki odalarda inanılmaz bir keşfe imza attı. Radyasyonun etkisine rağmen siyah küflerin koloniler oluşturduğunu fark eden Zhdanova, bu fenomene "radyotropizm" adını verdi.
Daha önceki araştırmalarında, bu küflerin sadece insanlardan uzaklaşmak için değil, radyasyonlu bölgeleri aktif olarak tercih ettiklerini gözlemlemişti. Normalde iyonize radyasyon, DNA ve hücreleri parçalayan zararlı bir etkiye sahipken, bu özel küfler radyasyonla besleniyor gibi görünüyordu.
Melanin'in Gücü ve Radiosentez
2007'de yapılan araştırmalar, konuyu daha da netleştirdi. Melanin pigmentiyle zengin bu küflerin radyasyon varlığında %10 daha hızlı büyüdüğü ortaya çıktı. Bu bulgu, "radiosentez" teorisini gündeme getirdi.
Bilim insanları, melanin pigmenti sayesinde bu küflerin radyasyonu enerjiye dönüştürebildiğini düşünüyor. Tıpkı bitkilerin fotosentez yapması gibi, bu organizmalar da radyasyonu kullanarak hayatta kalıyor ve büyüyor.
Uzayda Biyolojik Kalkan
2018'de bu keşfin önemi uzay araştırmalarında test edildi. Aynı türden Cladosporium sphaerospermum, Uluslararası Uzay İstasyonu'na gönderildi ve uzayın yüksek radyasyonlu ortamında da benzer şekilde büyüme gösterdi.
Araştırmacılar, melanin içeren bu küflerin uzayda astronotları koruyabilecek biyolojik bir kalkan oluşturabileceğini belirtiyor. Su ve diğer biyolojik bileşenlerle birlikte kullanıldığında, radyasyonun etkilerini önemli ölçüde azaltabiliyor.
Mantar Mimarisi ile Geleceğin Üsleri
Bilim dünyası şimdi bu keşfi pratik uygulamalara dönüştürmenin yollarını arıyor. Çernobil'den esinlenen "mantar mimarisi" ile Ay veya Mars'ta inşa edilecek üslerde, hem maliyeti düşürecek hem de kendini yenileyebilen radyasyon koruyucu duvarlar oluşturmayı hedefliyor.
Bu yaklaşım, uzay kolonizasyonunda devrim yaratma potansiyeli taşıyor. Geleneksel radyasyon koruma yöntemlerine kıyasla daha hafif, daha ucuz ve kendini onarabilir olması, uzun vadeli uzay görevleri için ideal bir çözüm sunuyor.
Çernobil'deki felaketin üzerinden onlarca yıl geçmesine rağmen, bu terk edilmiş bölgeden çıkan siyah küfler, insanlığın yeni gezegenlerdeki ilk adımlarını koruyacak bir umuda dönüşüyor. Bilim, bir zamanlar ölüm getiren radyasyonu, yaşamın devamı için bir araç haline getirmenin yollarını arıyor.
