Uluslararası Diyabet Federasyonu'nun güncel verileri, Türkiye'de yetişkin nüfusun yaklaşık %16'sının diyabetli olduğunu ortaya koyuyor. Dünya genelinde ise bu oran yetişkin nüfusun %13-14'üne denk geliyor. Başka bir deyişle, her 7 kişiden biri diyabetle mücadele ediyor.
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Funda Öztürk, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada, bu artışın arkasında sağlıksız yaşam tarzı, beslenme alışkanlıklarındaki olumsuz değişim ve obezitenin yattığını vurguladı.
Türkiye'de Diyabet Gerçeği
Ülkemizde yaklaşık 12 milyon diyabet hastası bulunuyor ve şaşırtıcı bir şekilde 3 milyon kişi diyabetli olduğundan haberdar bile değil. Son 30 yılda görülen bu hızlı artış, uzmanları harekete geçirdi.
Dr. Öztürk, "Doğru yaşam tarzı değişiklikleriyle diyabet büyük ölçüde önlenebilir. Diyabet sadece tedavi edilmesi gereken bir hastalık değil, aynı zamanda önlenmesi mümkün bir halk sağlığı sorunudur" diyerek önemli uyarılarda bulundu.
Diyabet Riskini Azaltan 6 Kritik Alışkanlık
1. Düzenli Egzersiz Yapın
Dr. Öztürk, düzenli fiziksel aktivitenin diyabet riskini %40 oranında azaltabildiğini belirtti. Finlandiya'da 2001 yılında yapılan bir araştırmaya atıfta bulunarak, "Egzersiz ve kalori kısıtlaması ile diyabet riskinin %58 oranında azaltılabileceği kanıtlanmıştır" dedi.
Her bireyin kendi fiziksel kapasitesine uygun bir egzersiz programı seçmesi gerektiğini vurgulayan Öztürk, "En kolay egzersiz 30 dakikalık yürüyüştür. İdeal olarak haftanın her günü, mümkün değilse en az haftada 3 gün yürüyüş yapılmalı. Haftada 2 gün de kas güçlendirici hareketler eklenmeli" tavsiyesinde bulundu.
2. Akdeniz Tipi Beslenme
Akdeniz tarzı beslenme modelinin tip 2 diyabet riskini %20-30 arasında düşürdüğünü gösteren çalışmalar olduğunu aktaran Dr. Öztürk, 2024'te Çin'de 12.575 kişiyle yapılan araştırmadan örnek verdi.
"Bu çalışmada Akdeniz diyetine uyum arttıkça yeni diyabet gelişim riskinin %17 azaldığı görüldü" diyen Öztürk, beslenme programında sebze-meyve, tam tahıllar, baklagiller, kuruyemişler, balık ve sağlıklı yağlara öncelik verilmesi gerektiğini söyledi.
Kırmızı ve işlenmiş etler, rafine karbonhidratlar ile şekerli gıdalardan ise kesinlikle uzak durulması gerektiğinin altını çizdi.
3. Aile Geçmişinizi Öğrenin
Diyabetin genetik yatkınlığın önemli rol oynadığı hastalıklardan biri olduğunu vurgulayan Dr. Öztürk, "Birinci derece yakınlarınızda tip 2 diyabet varsa sizin de riskiniz yüksek olabilir. Ailenizdeki birinci ve ikinci derece yakınlarınızın hastalıklarını öğrenin ve bunu bir uyarı işareti olarak değerlendirin" dedi.
4. Düzenli Kan Şekeri Kontrolü
Dr. Öztürk, 45 yaş üstü bireylerin yılda en az bir kez açlık kan şekeri ve HbA1c testleri yaptırması gerektiğini belirterek, "Erken tanı ve önlem açısından bu kontroller hayati önem taşıyor" uyarısında bulundu.
5. Kaliteli Uyku Düzeni
Uyku kalitesi ve düzeninin metabolizma ve hormon dengesi üzerinde doğrudan etkisi olduğunu anlatan Öztürk, "Araştırmalar, uyku yetersizliği veya düzensizliğinin insülin duyarlılığını azalttığını ve kan şekeri kontrolünü bozduğunu gösteriyor. Uyku en önemli sağlık göstergelerinden biridir, bu nedenle uyku ritminizin bozulmasına asla izin vermeyin" dedi.
6. Stres Yönetimi
Stresin diyabet kontrolünde kritik bir faktör olduğunu söyleyen Dr. Öztürk, "Stres uyku kalitenizi, beslenme alışkanlıklarınızı ve hareket kapasitenizi doğrudan etkiler. Yaşam tarzı değişikliklerini kademeli olarak uygulayın, kontrol sağlamakta zorlanıyorsanız mutlaka profesyonel yardım alın" önerisinde bulundu.
Dr. Funda Öztürk'ün altını çizdiği bu 6 alışkanlık, diyabetle mücadelede etkili bir korunma kalkanı oluşturuyor. Küçük ama düzenli değişikliklerle diyabet riskini önemli ölçüde azaltmak mümkün görünüyor.
