Edebiyat dünyasının en ilginç tartışmalarından biri olan dekadanlık, Türk edebiyat tarihinde derin izler bırakmıştır. Fransızca kökenli bu terim, edebiyattaki yozlaşma ve gerileme tartışmalarının merkezinde yer almıştır.
Dekadan Ne Anlama Geliyor?
Dekadan kelimesi Fransızca 'decadence' sözcüğünden türemiştir ve bir şeyin gerilemesi, saflığını yitirmesi ve yozlaşması anlamına gelir. Bu terim eleştirel bir nitelik taşır ve genellikle olumsuz anlamda kullanılır.
20. yüzyılın sonlarında naturalizm ve realizm akımlarına tepki olarak ortaya çıkan sembolizm akımı, sanatta bir gerileme olarak görülmüş ve bu akımın temsilcileri dekadan olarak adlandırılmıştır. Terim, yoz, dejenere, bayağı ve mütereddi gibi anlamlarla da ilişkilendirilmiştir.
Türk Edebiyatında Dekadanlık Tartışması
Türk edebiyatında dekadanlık tartışması, Ahmet Mithat Efendi ile Servet-i Fünun edebiyatçıları arasında yaşanmıştır. Ahmet Mithat Efendi, yazılarında Servet-i Fünun yazarlarını dekadan olmakla suçlamıştır.
Bu suçlamanın temel nedeni, Servet-i Fünun yazarlarının eserlerinde çok fazla yabancı kelime kullanmaları ve Osmanlı Türkçesinin yapısını bozduklarının düşünülmesidir. Ahmet Mithat, bu durumu edebiyatta bir yozlaşma olarak değerlendirmiştir.
Diğer taraftan, Cenap Şahabettin ve diğer Servet-i Fünun temsilcileri, bu eleştirileri kabul etmemiş ve kendilerini modern edebiyatın temsilcisi olarak görmüşlerdir. Onlar, yeni sözcüklerle edebiyatı zenginleştirmeyi hedeflemişlerdir.
Dünya Edebiyatında Dekadanlık
Dekadanlık kavramı sadece Türk edebiyatına özgü değildir. Dünya sanat tarihine bakıldığında, önce sembolistlerin, daha sonra sürrealistlerin dekadan olarak nitelendirildiği görülür.
İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte Dadaizm akımının öncüleri, tüm sanat akımlarını dışladıkları için kendilerini dekadan olarak tanımlamışlardır. Bu durum, terimin eleştirel doğasını ve sanattaki yerini göstermektedir.
Dekadan terimi, günümüzde de çeşitli sanat alanlarında eleştirel bir ifade olarak kullanılmaya devam etmektedir. Edebiyat tarihindeki bu tartışma, sanatın evrimi ve dilin kullanımı konusundaki farklı bakış açılarını anlamamıza yardımcı olmaktadır.
