Sabahattin Eyüboğlu: Türk Edebiyatının Hümanist Yüzü
Türk edebiyatının önemli isimlerinden Sabahattin Eyüboğlu, 1909 yılında Trabzon'un Akçaabat ilçesinde dünyaya geldi. Ünlü şair ve ressam Bedri Rahmi Eyüboğlu ile Türkiye'nin ilk kadın mimarlarından Mualla Eyüboğlu'nun kardeşi olan Sabahattin, sanat ve edebiyatla dolu bir aile ortamında büyüdü.
İlköğrenimine Kütahya'da başlayan Eyüboğlu, ortaöğretimini Trabzon'da tamamladı. Atatürk'ün Avrupa'ya eğitim için gönderdiği öğrenciler arasında yer almak için sınava girdi ve başarılı olarak Fransa'ya gitmeye hak kazandı. Bu sayede Sorbonne, Djon ve Lyon üniversitelerinde edebiyat ve filoloji eğitimi aldı.
Akademik Kariyeri ve Edebi Çalışmaları
1933 yılında İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünde doçent olarak göreve başlayan Eyüboğlu, Talim Terbiye Kurulu üyeliği ve Ankara'da eğitim müfettişliği gibi önemli görevler üstlendi. 1943-1947 yılları arasında Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü'nde kültür tarihi dersleri verdi.
Eyüboğlu'nun edebiyat dünyasındaki etkisi 1930'lu yıllarda başladı. Tan, Hâkimiyet-i Milliye gazeteleri ile İnsan, Varlık ve Kültür Haftası dergilerinde yazılar kaleme aldı. Melih Cevdet Anday, Nurullah Ataç ve Orhan Veli Kanık gibi isimlerle birlikte "Tercüme" dergisini çıkardı.
Vedat Günyol ile birlikte yaptığı çevirilerle Türk edebiyatına önemli katkılarda bulundu. Montaigne'in Denemeler'i, Platon'un Devlet'i ve Shakespeare'in birçok eserini Türkçeye kazandırdı.
Edebi Kişiliği ve Sanat Anlayışı
Sabahattin Eyüboğlu, hümanizm akımına bağlı bir yazar ve çevirmen olarak tanındı. Toplumcu anlayışa yakın durdu ve "Anadolu Hümanizmi" kavramı üzerinde önemle durdu. Eserlerinde genellikle toplumsal konuları işledi.
1965 yılında Yeni Ufuklar dergisinde yayımlanan bazı yazı ve çevirileri toplatıldı. 12 Mart Darbesi döneminde gizli komünist örgüt kurmaya teşebbüs etmekle suçlandı, ancak mahkeme kararıyla beraat etti.
Eyüboğlu, 13 Ocak 1973 tarihinde İstanbul'da hayata veda etti ve Merkezefendi Mezarlığı'na defnedildi.
Önemli Eserleri ve Çevirileri
Eyüboğlu'nun edebi mirası oldukça zengindir:
Deneme ve İnceleme Eserleri:
- Avrupa Resminde Gerçeklik Duygusu
- Mavi ve Kara
- Yunus Emre'ye Selam
- Sanat Üzerine Denemeler
- Köy Enstitüleri Üzerine
Önemli Çevirileri:
- Denemeler - Michel de Montaigne
- Oblomov - İvan Gonçarov
- Devlet - Platon
- Hamlet, Macbeth, Julius Caesar - William Shakespeare
- Rubailer - Ömer Hayyam
Unutulmaz Sözleri
Eyüboğlu'nun düşünce dünyasını yansıtan bazı önemli sözleri:
"Düşünce suç olmaz ya, olursa eğer en büyük düşünce suçu, düşüncenin suç olabileceğini düşünmektir."
"Bir kitapta her şeyi bulan kişi, bütün kitapların düşmanıdır. Her şeyi bulduğu kitabın bile."
"İki insanın gerçekten dost olduğu yerde uygarlık vardır."
Sabahattin Eyüboğlu, Türk edebiyatına ve düşünce hayatına yaptığı katkılarla unutulmaz bir iz bıraktı. Eserleri ve düşünceleriyle yeni nesillere ilham vermeye devam ediyor.
